پس از انجام جراحی شانه، انجام ورزش‌های فیزیوتراپی برای ریکاوری ضروری است. جراحی شانه به دلایل مختلفی مانند ترمیم پارگی روتاتور کاف، درمان ایمپینجمنت شانه یا در رفتگی شانه انجام می‌شود.
صرف نظر از نوع و دلیل جراحی، ورزش‌های فیزیوتراپی نقش بسیار مهمی در بازیابی قدرت، انعطاف پذیری و دامنه حرکتی مفصل شانه دارند.
اهداف اصلی ورزش‌های فیزیوتراپی پس از جراحی شانه، کاهش درد، به حداقل رساندن تورم، پیشگیری از سفتی و بهبود عملکرد کلی شانه است.
این ورزش‌ها با توجه به وسعت جراحت و نیازهای هر بیمار تنظیم می‌شوند.
طراحی این ورزش‌ها به گونه ای است که به طور ایمن و تدریجی قدرت و توانایی حرکت ماهیچه‌ها، رباط ها و تاندون‌های شانه را بازیابی کنند.
چرا ورزش کردن پس از جراحی شانه مهم است
ورزش به بهبود تحرک، قدرت و انعطاف پذیری شانه کمک می‌کند. دو یا سه بار ورزش منظم در روز، حداقل برای ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در روزهای اول پس از جراحی، برای ریکاوری سریع تر ضروری است.
به یاد داشته باشید که برای انتخاب ورزش‌های مناسب به درد توجه کنید و ورزش‌هایی که باعث درد می‌شوند را انجام ندهید. از آنجا که شروع زودهنگام ورزش یا انجام بیش از حد آن روند بهبود را به تاخیر می‌اندازد، باید زمان استراحت کردن را بدانید.
در مراحل اولیه ریکاوری پس از جراحی، ورزش‌های فیزیوتراپی بر حرکات آرام و ورزش‌های دامنه حرکتی منفعل تمرکز دارند.
با پیشرفت روند ریکاوری، ورزش‌های سخت‌تر و چالش برانگیزتری در برنامه قرار می گیرند تا قدرت و استقامت ماهیچه ها افزایش یابد.
فیزیوتراپیست بیمار را در هر کدام از مراحل توانبخشی راهنمایی کرده و با نظارت بر پیشرفت بیمار، ورزش‌ها را مطابق با آن تنظیم می‌کند.
استقامت و تعهد در انجام ورزش‌های فیزیوتراپی کلید ریکاوری موفق است. اگرچه انجام این ورزش‌ها گاهی مشکل یا چالش برانگیز است، اما به یاد داشته باشید که انجام این ورزش‌ها برای بازیابی حداکثر عملکرد شانه و پیشگیری از عوارضی چون شانه یخ زده یا عدم تعادل ماهیچه‌ای ضروری است.
توجه به این نکته مهم است که زمانبندی ریکاوری برای هر فرد متفاوت است و ورزش‌های تجویز شده بستگی به نظر جراح و ارزیابی‌های تراپیست دارد.
پیروی دقیق از برنامه تمرینی تجویز شده و حضور منظم در جلسات فیزیوتراپی، تا حد بسیار زیادی شانس توانبخشی موفق و بازگشت سریع تر به فعالیت‌های روزانه را افزایش می‌دهد.
فیزیوتراپی چگونه به بهبود شانه بعد از جراحی ایمپینجمنت کمک می‌کند
بیشتر متخصصان جراحی ایمپنجمنت شانه، انجام فیزیوتراپی پس از جراحی را توصیه می‌کنند و بیمار باید پس از جراحی فوراً به یک فیزیوتراپیست حاذق مراجعه کند.
ممکن است جراح بیمار را به یک فیزیوتراپیست مورد تایید خود ارجاع دهد.
فیزیوتراپیست ابتدا وضعیت شانه را پس از جراحی بررسی کرده و جراحی انجام شده و دلیل جراحی شدن بیمار را در نتیجه‌گیری خود لحاظ می‌کند.
آنها نحوه استفاده ایمن از آویز بازو، آتل و دیگر لوازم کمکی را به بیمار نشان می‌دهند.
فیزیوتراپیست پس از ارزیابی وضعیت بیمار، یک برنامه توانبخشی شخصی‌سازی شده را برای بازیابی حداکثری قدرت و تحرک شانه آسیب دیده طراحی می‌کند.
تمرین‌های دامنه حرکتی غیر فعال یا دیگر ورزش‌های کم شدت را می‌توان چند روز پس از جراحی شروع کرد.
این ورزش‌ها به افزایش جریان خون و جلوگیری از ایجاد بافت زخم در شانه کمک می‌کنند. پس از بهبود شانه می‌توان ورزش‌های سخت‌تری را انجام داد.
فیزیوتراپیست می‌تواند برای تسریع روند بهبودی و کاهش درد پس از جراحی، درمان‌های بیشتری را ارائه دهد.
در صورت لزوم می‌توان، ماساژ بافت عمیق، داروهای ضد درد، اولتراسوند تراپی و سایر درمان‌های کمکی را در نظر گرفت.
فیزیوتراپی شانه بعد از جراحی روتاتور کاف
جراحی برای ترمیم پارگی روتا تورکاف اغلب شامل اتصال دوباره تاندون به سر استخوان هومروس (استخوان بالای بازو) می‌باشد. اما برای یک پارگی جزئی ممکن است فقط نیاز به یک روش اصلاح کننده به نام دبریدمان باشد.
پارگی کامل با دوختن تاندون به محل اصلی خود در استخوان بازو ترمیم می شود.
در درمان پارگی روتاتور کاف همیشه روش های فیزیوتراپی به کار گرفته می شوند. این پروتکل برای تضمین ریکاوری مناسب پس از عمل است.
فیزیوتراپی پس از ترمیم روتاتور کاف به کاهش درد و تورم، بازیابی دامنه کامل حرکتی در طول زمان و بازیابی قدرت مفصل شانه کمک می‌کند.
پس از جراحی، شانه باید به مدت 7 تا 10 روز بی حرکت بماند (بازو در آویز قرار می گیرد) تا بافت ها بهبود یابند.
به دنبال آن فیزیوتراپی سبک و متمرکز بر دامنه حرکات غیرفعال به مدت 6 هفته انجام می شود.
با ادامه روند بهبود بافت ها و دامنه حرکتی، درمان به تدریج تهاجمی تر خواهد شد. فیزیوتراپی بیشتر بر تقویت و بهبود دامنه حرکتی فعال تمرکز دارد.
فیزیوتراپی بعد از جراحی تعویض شانه
درمان در ابتدا بر مدیریت مرحله حاد پس از جراحی و بازیابی قدرت و عملکرد متمرکز خواهد بود.
هفته اول تا سوم جراحی شانه
درمان اولیه بر به حداقل رساندن عوارض بعد از عمل، کاهش علائم حاد و شروع حرکت متمرکز است.
درمان شامل موارد زیر خواهد بود:
- کرایوتراپی
- مدیریت درد
- استفاده از اسلینگ – ارائه توصیه های لازم و آموزش ورزش در حین استفاده از اسلینگ
- ورزش‌های مخصوص دامنه حرکتی و تقویت آرنج، مچ دست و دست برای جلوگیری از سفتی و آتروفی عضلانی (از بین رفتن عضلات)
- دامنه حرکتی غیرفعال و فعال
- تقویت با حرکات ایزومتریک
- تثبیت کتف
- آگاهی بر وضعیت بدنی
- مدیریت زخم
بیشتر بخوانید : فیزیوتراپی عدم تعادل عضلانی شانه
هفته چهارم تا ششم جراحی شانه
پس از چهار هفته اسلینگ باید برداشته و بیمار تشویق به افزایش دامنه حرکتی فعال و انجام ورزش‌های تقویتی شود.
درمان در این مرحله عبارتند از:
- افزایش دامنه حرکتی غیر فعال به دامنه حرکتی کامل
- شروع کار بر روی دامنه حرکتی فعال
- پایدارسازی کتف
- ماساژ بافت عمیق
- تمرینات زنجیره حرکتی بسته
- کشش کپسول مفصل
- تمرین‌های حس عمقی
- رسیدگی به بافت جای زخم
هفته هفتم تا دوازدهم جراحی شانه
توانبخشی شامل ورزش‌های مخصوص مورد نیاز برای انجام فعالیت‌های کاربردی است و به سمت پیشرفت برای به دست آوردن دامنه حرکتی کامل، تقویت عضلات و بهبود استقامت هدایت می‌شود.
درمان شامل موارد زیر خواهد بود:
کشش‌های مخصوص رسیدن به بیشترین حد دامنه حرکتی فعال
- حرکات کششی
- ماساژ بافت عمیق
- کشش کتف و شانه
- فعالیت‌های زنجیره حرکتی باز و بسته
- استقامت عضلانی
- تقسیم فعالیت‌های کاربردی به قسمت‌های قابل کنترل
- تمرین‌های افزایش حس عمقی
بیشتر بخوانید : فیزیوتراپی و توانبخشی پس از جراحی
پس از هفته دوازدهم جراحی شانه
توانایی حرکت و قدرت بیمار پس از هفته دوازدهم تا حد زیادی بهبود یافته و به شرایط قبل از آسیب نزدیک می‌شود.
ریکاوری کامل گاهی تا ۱۲ ماه طول می‌کشد، بنابراین فیزیوتراپیست یک برنامه توانبخشی طولانی مدت و جامع را برای بیمار طراحی می‌کند که بیمار باید با تمرکز بر استفاده حداکثری از بازو، از آن به دقت پیروی کند.
درمان شامل موارد زیر خواهد بود:
- رسیدن به حداکثر میزان دامنه حرکتی
- تمرین‌های تقویتی پیشرفته برای حرکت در دامنه حرکتی
- تمرین‌های پیشرفته حس عمقی
- تمرین‌های عملکردی
- مدیریت طولانی مدت
مجید حسن بیگی فیزیوتراپیست و عضو انجمن فیزیوتراپی ایران در شیراز، ارائه کننده خدمات فیزیوتراپی در شیراز. برای دریافت نوبت حضوری جهت معاینه، تشخیص و درمان با کلینیک فیزیوتراپی مهراز، با شماره تلفن 09010384525 تماس بگیرید.
آدرس کلینیک فیزیوتراپی مهراز: شیراز، خیابان اردیبهشت غربی، تقاطع خیابان فلسطین (باغشاه) و اردیبهشت، ساختمان امیران، طبقه 4
