تشخیص فتق دیسک ستون فقرات، مورد نسبتاً شایعی است، عارضه ای که در آن بخش داخلی ژل مانند دیسک (به نام هسته پالپوزوس) از قسمت پاره شده ای از لایه بیرونی دیسک (به نام آنولوس) بیرون می زند.
این مشکل می تواند در هر یک از سه بخش ستون فقرات (گردنی، قفسه سینه یا پایین کمر) رخ دهد، اما در قسمت پایین کمر شایع تر است.
دیسک ها به طور معمول فشارهای وارده بر ستون فقرات را جذب می کنند، اما فتق می تواند آنقدر دردناک شود که زندگی روزمره را دشوار کند.
فتق دیسک کمر چیست
قسمت پایینی بدن، بیشتر وزن بدن را تحمل می کند. کمک فنرهایی به نام دیسک های بالشتک مانند، مهره های L1 تا L5 را از هم جدا کرده و از ساییدگی استخوان ها جلوگیری می کنند.
آنولوس دیواره سخت دیسک است. به خروج ماده ژل مانند از ناحیه پاره شده آنولوس دیسک، فتق دیسک کمر می گویند که باعث ایجاد درد در اعصاب نخاعی می شود.
فشار ناشی از فتق دیسک باعث درد، التهاب و تورم و در نتیجه محدودیت حرکتی خواهد شد.
دلایل فتق دیسک کمر
دلایل زیادی برای فتق دیسک کمر وجود دارد. برخی از شایع ترین دلایل فتق دیسک کمر عبارتند از:
- پیری : با بالا رفتن سن، استخوان ها و دیسک‌ها به دلیل کاهش انعطاف پذیری ممکن است حتی با یک فشار یا پیچ خوردگی جزئی، دچار بیماری و پارگی شوند. به این مشکل، انحطاط دیسک می گویند.
- بلند کردن بار سنگین : زمانی که باری سنگین تر از توان تان را بلند می کنید و کمرتان به علت عدم توانایی در تحمل بار، پیچ و تاب بخورد، دچار فتق دیسک می شوید.
- سیگار کشیدن : سیگار کشیدن جریان خون به ناحیه کمر را محدود کرده و با کاهش انعطاف پذیری دیسک ها منجر به فتق می شود.
- تصادف با وسایل نقلیه : آسیب شلاقی ناشی از تصادف در اتومبیل باعث تغییر فشار داخل دیسک شده و در اثر این فشار، غشای فیبری بیرونی آنولوس پاره شده و منجر به فتق دیسک می شود.
- ورزش پر برخورد : در ورزش های پربرخورد، سرعت حرکت بدن ناگهان شتاب گرفته و سریعا کاهش می یابد. همچنین تغییر جهت نیروها، باعث فتق دیسک می شود.
بیماری هایی که باعث فتق دیسک کمر می شوند:
- استئوآرتریت : باعث انحطاط دیسک و غضروف و پارگی لایه بیرونی آنولوس فیبروز می شود.
- انحطاط دیسک تروماتیک : وارد شدن ضربات مکرر به دیسک باعث از بین رفتن آن می شود. به علت ضعف شدید لایه بیرونی فیبروز به دلیل دژنراسیون، فتق دیسک ممکن است پس از کمترین تغییر فشاری در داخل آن رخ دهد.
بیشتر بخوانید : درمان دیسک کمر بدون جراحی در شیراز
علائم فتق دیسک کمر چیست
علائم پارگی دیسک بین مهره ای به سطح دقیق فتق دیسک در ستون فقرات کمری و تحریک شدن یا نشدن بافت عصبی بستگی دارد. فتق دیسک گاهی هیچ علامتی ایجاد نمی کند اما می تواند باعث درد موضعی در ناحیه آسیب دیده از ستون فقرات شود.
در صورت بزرگ بودن فتق دیسک، بافت دیسک، اعصاب نخاعی مجاور خارج شده از ستون فقرات را در ناحیه فتق دیسک تحریک کرده و باعث درد تیرکشنده ای در نواحی انشعابات آن عصب و به طور معمول در یک طرف بدن و درد سیاتیک می شود.
برای مثال، فتق دیسک در ناحیه بین مهره های چهارم و پنجم پایین کمر می تواند باعث درد تیرکشنده در باسن و به سمت عقب ران و پایین ساق شود.
گاهی اوقات بی حسی، ضعف و گزگز در پاها وجود دارد و درد با ایستادن تشدید و با دراز کشیدن کمتر می شود. این علائم نشانه یک “عصب تحت فشار” است.
فتق دیسک در ستون فقرات گردنی، ممکن است باعث ایجاد درد در طول یک بازو و سفت شدن گردن یا اسپاسم در آن شود.
در صورت بزرگ بودن فتق دیسک، اعصاب نخاعی در هر طرف بدن تحریک شده و گاهی منجر به درد شدید در پایین یک یا هر دو اندام تحتانی می شود.
اغلب ضعف عضلانی مشخص در اندام تحتانی و حتی بی اختیاری روده و مثانه وجود دارد. نام پزشکی این عارضه سندرم دم اسب است.
موارد ممنوع برای افراد مبتلا به فتق دیسک
از آنجایی که فتق دیسک با خم شدن از ناحیه پایین ستون فقرات تشدید می شود، فعالیت های زیر باید محدود شوند:
دراز و نشست
اگرچه این تمرین به تقویت تنه (مخصوصاً ماهیچه راست شکم) کمک می کند، اما با وارد کردن نیروهای غیر ضروری به دیسک کمر باعث افزایش فشار روی ریشه های عصبی کمر شده و علائم را تشدید می کند.
برای افرادی که فتق دیسک فعال دارند، سایر تمرینات تنه که پاینن کمر را خم نمی کنند، ایده آل هستند.
بیشتر بخوانید : درمان دیسک کمر در شیراز
بلند کردن اجسام سنگین
بلند کردن اجسام سنگین به افرادی که فتق دیسک فعال دارند توصیه نمی شود. این افراد نیاز به اصلاح وظایف شغلی یا تغییر برنامه ورزشی دارند.
اگر در باشگاه وزنه های سنگین بلند می کردید، به جای آن روی سایر حرکات کمکی تمرکز و کار کنید.
هدف استراحت دادن به ریشه های عصبی و برداشتن فشار مداوم از روی آنهاست تا التهاب و در نهایت درد کاهش یابد.
رانندگی طولانی مدت یا نشستن
نشستن و حتی بدتر از آن رانندگی (نشستن همراه با لرزش ماشین) می تواند درد را بدتر کند. حتی زمانی که در «حالت خوب» می نشینید، کمر باید خم شود – هیچ راه واقعی برای حل این مشکل وجود ندارد. تنظیم صندلی به گونه ای که رو به پایین باشد، مفید است.
کارهای دیگری مانند رول کردن حوله و گذاشتن آن در پشت کمر در کوتاه مدت به ایجاد حمایت بیشتر کمک می کند.
درمان فتق دیسک کمر
گزینه های درمان فتق دیسک عبارتند از:
- استراحت : اغلب پس از چند روز استراحت درد شدید ناشی از فتق دیسک کمر کاهش می یابد، اما نباید بیش از این مدت استراحت کنید، زیرا درد و سفتی بیشتر خواهد شد.
- داروهای ضد التهاب : داروهایی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن التهاب و درد را کاهش می دهند.
- فیزیوتراپی کمر : انجام تمرینات خاص برای افزایش دامنه حرکتی و تقویت ماهیچه‌های کمر و قسمت مرکزی بدن، به تسکین درد و کاهش احتمال آسیب‌دیدگی مجدد کمک می کند.
- دستکاری ستون فقرات : دستکاری مفاصل کمر به بهبود دامنه حرکتی و کاهش درد کمک می کند.
- ماساژ درمانی کمر : به افزایش گردش خون و شل شدن عضلات و در نتیجه کاهش درد کمک می کند.
- تزریق استروئید اپیدورال : تزریق کورتیکواستروئیدها در ناحیه آسیب دیده به کاهش التهاب موضعی و تسکین درد کمک می کند.
دکتر زهره عشقی پزشک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی در شیراز، ارائه کننده خدمات درمان بیماری های اسکلتی و عضلانی و مفاصل، برای دریافت نوبت حضوری جهت معاینه، تشخیص و درمان با شماره تلفن های 07132357021 یا 09337255000 تماس بگیرید.
آدرس کلینیک : شیراز، خیابان زند، روبروی بیمارستان فقیهی (سعدی)، حد فاصل صورتگر و پوستچی، ساختمان هانیه، طبقه دوم، واحد 7
