رادیکولوپاتی گردنی چیست
رادیکولوپاتی گردنی اغلب به عنوان یک عصب تحت فشار شناخته می شود. این عارضه یکی از معمول ترین مشکلات گردن است.
رادیکولوپاتی گردنی آسیب یا تغییر در نحوه عملکرد عصب گردنی در اثر فشرده شدن یکی از ریشه های عصبی در نزدیکی مهره های ستون فقرات گردنی می باشد.
رادیکولوپاتی گردنی یک نوع بیماری در گردن است که عملکرد عصبی را مختل می کند. علت آن، فشردگی و التهاب ریشه اعصاب در ستون فقرات گردنی است.
علائم این اختلال عملکرد عصبی شامل درد شدید در بازو، ضعف عضلانی، تغییر رفلکس ها و/یا بی حسی می باشد.
رادیکولوپاتی گردنی، دلایلی مانند آسیب های ناشی از فشردگی، تحریک، کشیدگی و آسیب به ریشه عصبی دارد که علائمی را در ریشه های عصبی ایجاد می کنند.
این مشکلات معمولا در اثر بیماری هایی مانند فتق دیسک، تنگی کانال ستون فقرات در ناحیه گردن یا تغییرات ناشی از اسپوندیلیت (شامل تغییرات یا دژنراسیون ناشی از استئوآرتریت) که سوراخ بین مهره ها را تنگ می کنند، ایجاد می شوند.
در بیشتر مواقع علائم رادیکولوپاتی گردنی در یک طرف گردن است، اما اگر خارهای استخوانی بزرگ در دو طرف وجود داشته باشند، احتمال فشردگی و تحریک ریشه اعصاب و بروز علائم در هر دو طرف گردن نیز وجود خواهد داشت.
در صورت بروز علائم درد، ضعف یا حس خواب رفتگی در اثر آسیب اعصاب محیطی، محل درد بستگی به ریشه عصب آسیب‌دیده خواهد داشت.
علائم رادیکولوپاتی گردنی
علائم رادیکولوپاتی گردنی بسته به عصب آسیب دیده متفاوت است. برای مثال، اگر یک ریشه عصبی در بالای مهره C6 تحت تأثیر قرار گیرد، به آن رادیکولوپاتی C6 می گویند.
اگرچه علائم خاص هر بیمار می تواند تا حد زیادی متفاوت باشد، اما انواع و علائم رایج رادیکولوپاتی گردنی به صورت زیر است:
علائم رادیکولوپاتی C5
این نوع رادیکالوپاتی باعث ضعف و/یا درد در بازوها و شانه ها می شود، خصوصا ناراحتی در اطراف استخوان‌های کتف که در برخی موارد نادر حالت گزگز یا بی‌حسی نیز دارد.
علائم رادیکولوپاتی C6
این نوع باعث ضعف و/یا درد در طول بازو، از جمله عضلات دوسر بازو، یعنی عضلات جلوی بازو، انگشت اشاره، مچ دست و انگشت شست می‌شود. این مورد بیشتر شایع است.
علائم رادیکولوپاتی C7
این نوع رادیکالوپاتی باعث ضعف و/یا درد از گردن تا دست می شود و می تواند عضلات سه سر یعنی عضلات پشت بازوها و انگشت میانی را درگیر کند. این نوع نیز شایع است.
علائم رادیکولوپاتیC8
این نوع رادیکولوپاتی باعث درد از گردن تا دست، ضعف دست هنگام تلاش برای در دست گرفتن چیزها و بی حسی و درد می شود. احتمال گسترش این علائم در امتداد قسمت داخلی بازو، انگشت حلقه و انگشتان کوچک نیز وجود دارد.
دلایل رادیکولوپاتی گردنی
رادیکولوپاتی گردنی به عنوان اختلال در عملکرد یک ریشه عصبی در ستون فقرات گردنی تعریف می شود. این اختلال طیف وسیعی از عارضه ها را در بر می‌گیرد و دلایل متعددی دارد.
احتمال ابتلای تمام افراد در هر سنی از کودکی تا پیری به این نوع اختلال وجود دارد و اوج آن بین سنین 40 تا 50 سالگی است.
هر گونه مشکل در ستون فقرات که باعث فشرده شدن یا تحریک ریشه عصبی نخاعی گردد، احتمال ایجاد علائم رادیکولوپاتی را ایجاد می‌کند.
در بیماران جوان‌تر، معمولاً بین 30 تا 40 سال، تروما و فتق دیسک شایع‌ترین علل گیرافتادگی عصب هستند.
با افزایش سن، علت عمدتاً فرسودگی است. در سن 50 و 60 سالگی، دژنراسیون دیسک شایع ترین علت و در سن 70 سالگی، علت معمولا تنگی کانال نخاعی در نتیجه تغییرات ناشی آرتریت است.
آسیب به ستون فقرات می‌تواند در نتیجه فشار مکانیکی از طرف یک دیسک پاره شده، تغییرات دژنراتیو در مهره‌ها، آرتروز یا جراحات دیگری باشد که به ریشه اعصاب فشار وارد می‌کنند.
شایع‌ترین دلیل رادیکولوپاتی گردنی موارد زیر هستند:
- تغییرات دژنراتیو
- فتق دیسک
- جراحت
- اسپوندیلوز گردن
تغییرات دژنراتیو
با افزایش سن ارتفاع دیسک‌های ستون فقرات کم شده و محتوای آن شروع به بیرون زدن می‌کند. مقدار آب موجود در دیسک کاهش می‌یابد و دیسک‌ها خشک و سفت می‌شوند. این مشکل باعث جمع شدن فضاهای دیسک و کاهش ارتفاع فضای دیسک خواهد شد.
با کاهش ارتفاع دیسک‌ها ، فضای بین مهره‌ها نیز کاهش یافته و مهره‌ها به یکدیگر نزدیک می‌شوند.
بدن با ایجاد استخوان های اضافه به نام خارهای استخوانی در اطراف دیسک، جهت تقویت شدن آن، به این تخریب دیسک واکنش نشان می‌دهد.
ایجاد این خارهای استخوانی احتمال تنگی کانال نخاعی را نیز ایجاد می‌کند. کانال نخاعی مجرای باریکی در هر طرف ستون فقرات است که ریشه‌های عصبی خارج شده از آن در صورت وجود مانع تحت فشار قرار می‌گیرند.
به تغییرات دژنراتیو در دیسک‌ها معمولاً آرتروز یا اسپوندلیوز می گویند.
این نوع تغییرات در دیسک‌ها نرمال هستند و برای هر شخصی اتفاق می‌افتند. تقریبا نیمی از تمام افراد میانسال و مسن دچار فرسودگی دیسک و فشردگی اعصاب می‌شوند که گاهی هیچ علائم دردناکی ندارد.
تنگی کانال نخاعی نیز به علت این تغییرات اتفاق می‌افتد، زیرا مجرای درون مهره‌ها را باریک کرده و ریشه‌های اعصاب را تحت فشار قرار می‌دهد.
فتق دیسک
فتق دیسک زمانی اتفاق می‌افتد که محتوای ژله مانند درون آن که نوکلئوس نام دارد به حلقه بیرونی آن یعنی آنالوس فشار می‌آورد.
در صورت فرسودگی یا جراحت زیاد دیسک ممکن است ناکلئوس در اثر فشردگی زیاد بیرون بزند.
اگر جهت بیرون زدگی به سمت کانال نخاعی باشد به ریشه‌های عصبی حساس فشار وارد شده و در ناحیه‌ای که توسط این اعصاب عصب دهی می‌شوند، درد و ضعف ایجاد خواهد شد.
فتق دیسک و اسپوندیلوز گردنی هر دو فرایندهای دژنراتیو و از تغییرات ناشی از افزایش سن در ستون فقرات هستند که با فرسودگی و پارگی رخ می‌دهند.
با افزایش سن شدت آنها نیز افزایش خواهد یافت و معمولاً افراد مبتلا، هیچ دردی را در گردن احساس نمی‌کنند.
از آنجا که آسیب ناشی از فتق دیسک بسیار کمتر و کوچکتر از اسپوندیلوز است، احتمال اینکه کوچکتر شود یا با گذشت زمان به بخش‌های دیگر آسیب وارد نکند، بیشتر است.
از طرف دیگر اسپوندیلوز معمولا باعث سفت و منقبض شدن بافت‌ها می‌شود. گاهی اوقات با افزایش سن و فرسودگی ستون فقرات خارهای استخوانی نیز به وجود می‌آیند.
فتق دیسک با بلند کردن یا کشیدن بار و انجام حرکاتی مانند خم شدن یا چرخاندن بدن رخ می‌دهد.
موارد زیر از عوامل موثر در ایجاد دیسک گردن هستند:
- افزایش سن
- حرکات تکراری در گردن
- ورزش نکردن به صورت منظم یا روزانه
- وضعیت بدنی نامناسب
- استفاده از روش‌های نادرست برای بلند کردن بار یا چرخاندن بدن که باعث وارد شدن فشار اضافی به گردن می‌شود
- آسیب گردن
در موارد کمتر شایع، علت رادیکولوپاتی گردنی موارد زیر است:
- عفونت‌های ستون فقرات
- وجود تومورهای ناشی از سرطان در ستون فقرات
- توده‌های خوش خیم یا غیر سرطانی در ستون فقرات
- سارکوئینوزیس، رشد سلول‌های التهابی
جراحت
رادیکلوپاتی گردنی در جوانان به علت پارگی دیسک که احتمالاً ناشی از یک تروما بوده است رخ می‌دهد. دیسک‌ها اغلب هنگام فعالیت و انجام حرکاتی مانند خم شدن، بلند کردن بار، چرخیدن یا کشیدن چیزی دچار فتق یا بیرون زدگی دیسک می‌شوند.
در اثر فتق دیسک، محتوای آن ریشه‌های عصبی را فشرده و ملتهب کرده و علائم درد بروز خواهد کرد.
اسپوندیلوز گردن
اسپوندیلوز گردن، ناشی از فرسایش و پارگی تدریجی یا تغییرات ناشی از افزایش سن است. چنین تغییراتی در ستون فقرات ناحیه گردن به صورت زیر ظاهر می‌شود:
- باریک شدن فضای دیسک
- بیرون زدگی محتوای دیسک
- کلسیفیکاسیون دیسک
- سخت شدن اطراف مهره‌ها که منجر به ایجاد خارهای استخوانی می‌شود.
این نوع تغییرات در دیسک‌ها را می‌توان با استفاده از عکسبرداری با اشعه ایکس و دیگر آزمایشات تصویربرداری رادیوگرافیک شامل ام آر آی یا سی تی اسکن تشخیص داد یا شناسایی کرد.
بیشتر بخوانید : فیزیوتراپی و درمان گرفتگی گردن در شیراز
درمان رادیکولوپاتی گردنی
خوشبختانه بیش از ۸۵ درصد از موارد رادیکولوپاتی گردنی بدون هیچ درمان خاصی، طی ۸ تا ۱۲ هفته، برطرف می‌شوند.
در صورت ادامه یافتن علائم، می‌توان از چند گزینه درمانی دیگر استفاده کرد. از آنجا که این عارضه هر فردی را به طور متفاوتی تحت تاثیر قرار می‌دهد، برنامه درمانی باید منحصر به فرد و مطابق با شرایط هر بیمار طراحی گردد.
گزینه‌های درمان رادیکولوپاتی گردنی عبارتند از:
- جلوگیری از حرکت گردن و ثابت نگه داشتن آن
- دارو
- تزریق استروئید در فضای اپیدورال گردن
- فیزیوتراپی
- جراحی
پزشکان تقریباً همیشه درمان رادیکولوپاتی گردنی را با درمان‌های غیر جراحی شروع می‌کنند. بیش از نیمی از افراد مبتلا به این عارضه نتایج مناسبی را از درمان‌های غیر جراحی می‌گیرند.
در صورت موثر نبودن درمان‌های غیر جراحی پزشک جراحی را توصیه خواهد کرد.
درمان‌های غیر جراحی رادیکولوپاتی گردنی
ثابت نگه داشتن گردن
پزشک ممکن است برای مدیریت موقت مشکل گردن و تسکین علائم، پوشیدن بریس گردن را برای کاهش حرکت گردن و تحریک ریشه‌های عصبی توصیه کند.
یک بریس گردنی نرم، یک یقه پددار حلقوی شکل است که دور گردن پیچیده شده و آن را در جای خود نگه می‌دارد.
پزشکان معمولاً پوشیدن بریس گردنی را برای بیش از یک تا دو هفته توصیه نمی‌کنند زیرا استفاده طولانی از آن می‌تواند منجر به آتروفی عضلانی در گردن شود.
استراحت
در مرحله حاد این عارضه، اجتناب از انجام حرکات تکراری در گردن و فشار دادن اجسام یا بلند کردن بار سنگین، ضروری است.
استفاده از یک بریس گردنی نرم اغلب برای محدود کردن حرکت گردن و قرار دادن آن در یک موقعیت راحت در هنگام استراحت، مفید خواهد بود.
استراحت را می‌توان یک درمان محافظت کارانه در نظر گرفت. قرار دادن بسته‌های یخ یا بسته‌های گرم بر روی گردن می‌تواند تورم و درد در گردن را کاهش دهد.
بیشتر بخوانید : علائم آرتروز گردن و درمان آن در شیراز
درمان‌های دارویی رادیکولوپاتی گردنی
در برخی موارد برخی داروهای خاص می‌توانند به کاهش علائم رادیکولوپاتی گردنی کمک کنند از جمله:
کورتیکو استروئیدها ( داروهای ضد التهابی) یا داروهای غیر استروئیدی ضد درد مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن. استروئیدها ممکن است به صورت خوراکی یا تزریق اپیدورال در فضای اطراف دورا ، غشای پوشاننده نخاع ، تجویز شوند.
تزریق استروئید در فضای اپیدورال گردن
یک تزریق استروئید در فضای اپیدورال گردن (ESI گردنی) تزریق داروهای ضد التهابی است.
یک داروی استروئیدی یا کورتیکواستروئید به داخل فضای اپیدورال اطراف اعصاب ستون فقرات گردنی تزریق می‌شود. هدف اصلی این تزریق، کنترل درد ناشی از تحریک و التهاب ریشه‌های عصبی ستون فقرات گردنی است.
اگرچه استروئید فشار ناشی از تنگی کانال نخاعی یا بیرون زدگی یا فتق دیسک روی عصب را کاهش نمی‌دهد، اما می‌تواند با کاهش التهاب و تسکین درد روند بهبود را تسریع کند. برخی بیماران تسکین جزئی را تجربه می‌کنند و برخی دیگر هیچ نتیجه‌ای نمی‌گیرند.
ESI های گردنی پتانسیل ایجاد عوارض جانبی شدیدی را دارند. حتماً با پزشک درباره مزایا و خطرات این تزریقات مشورت کنید.
داروهای ضد التهابی
NSAID ها (ضد التهابی غیر استروئیدی) مانند آسپرین ، ایبوپروفن و ناپروکسن درد و التهاب ناشی از رادیکولوپاتی گردنی را کاهش می‌دهند. تاثیرات این داروها ناشی از کاهش التهاب در ریشه اعصاب آسیب دیده است.
کورتیکواستروئیدهای خوراکی
مصرف کورتیکواستروئیدها در یک دوره کوتاه به صورت خوراکی می‌تواند با کاهش التهاب اطراف اعصاب تحت فشار، درد را تسکین دهد.
درمان جراحی رادیکولوپاتی گردنی
در صورت شدید و مداوم بودن درد و موثر نبودن درمان‌های غیر جراحی حداقل برای ۶ تا ۱۲ هفته یا در صورت وجود اختلالات شدید عصبی ناشی از رادیکولوپاتی گردنی پزشک جراحی را پیشنهاد می‌دهد.
برای درمان رادیکولوپاتی گردنی از چندین روش جراحی مختلف استفاده می‌شود. روش پیشنهادی پزشک بستگی به عوامل مختلفی از جمله نوع علائم، سلامت عمومی و محل ریشه عصبی آسیب دیده دارد.
سه روش جراحی مرسوم برای رادیکولوپاتی گردنی عبارتنداز:
- دیسککتومی قدامی گردن با فیوژن (ACDF)
- جایگزینی دیسک مصنوعی (ADR)
- لامینوفورامینوتومی خلفی گردن
روشی که پزشک توصیه می کند به عوامل متعددی بستگی دارد – از همه مهمتر، نوع و محل مشکل.
عوامل دیگر عبارتند از:
- ترجیح بیمار برای یک روش جراحی
- ترجیح و تجربه پزشک
- سابقه بیماری های قبلی و سلامت عمومی فرد در گذشته (از جمله اینکه آیا فرد قبلاً جراحی گردن انجام داده است یا خیر)
فیزیوتراپی رادیکولوپاتی گردنی
فیزیوتراپی و ورزش‌های خاصی که بر تقویت و کشش عضلات گردن متمرکز هستند، می‌توانند به درمان رادیکولوپاتی گردنی کمک کنند.
برنامه درمان‌های فیزیوتراپی گردن برای هر فردی به طور خاص و با توجه به چندین فاکتور مانند محل آسیب در گردن و سلامت جسمی عمومی فرد تهیه می‌شود.
به طور کلی، درمان های فیزیوتراپی برای رادیکولوپاتی گردنی، با بهبود درد در مراحل مختلف تغییر کرده و پیشرفته‌تر خواهد شد.
درمان با تمرین‌های سبک دامنه حرکتی شروع شده و فیزیوتراپیست برای کمک به تسکین درد تراکشن گردن را به صورت دوره‌ای در برنامه درمان می‌گنجاند.
فیزیوتراپیست با کاهش درد فعالیت‌های تقویت کننده و با کاهش علائم حاد (شدید و ناگهانی) تمرین‌های آمادگی جسمانی را اضافه می‌کند.
آموزش راه‌های قرار دادن بدن در وضعیت مناسب و روش‌های امن و راحت انجام کارها نیز یکی از گزینه‌ها در برنامه درمانی فیزیوتراپی است.
پس از کاهش درد، ورزش‌های تقویتی و دامنه حرکتی به بهبود آهسته ناحیه آسیب دیده گردن و شانه که به علت درد و بی حرکتی ضعیف شده اند، کمک می‌کند.
گزینه‌های درمانی عبارتند از:
- آموزش و ارائه توصیه‌های لازم
- درمان دستی
- ورزش درمانی _AROM ، ورزش‌های کششی و تقویتی
- بازآموزی وضعیت بدنی درست
- آموزش و ارائه توصیه‌های لازم
آموزش کلید به همکاری واداشتن بیمار در انجام درمان‌های فیزیوتراپی است. اگر بیمار با این عارضه و دلیل درد گردن و شانه آشنا شود، احتمالاً بهتر در انجام هرگونه برنامه توانبخشی مشارکت خواهد کرد.
در موارد پرولاپس دیسک، مصرف تنباکو موجب انقباض شبکه عروقی اطراف دیسک و کاهش تبادل غیر مستقیم مواد مغذی و عوامل آنابولیک از عروق خونی به دیسک می‌شود.
درمان دستی
در برخی موارد نباید از تکنیک‌های درمان دستی استفاده کرد و مزایای استفاده از آن مورد بحث است.
موبیلیزیشن و منیپولیشن در صورت ترکیب با ورزش برای تسکین درد و بهبود عملکرد مبتلایان به اختلالات مداوم مکانیکی در گردن مفید بوده‌اند اما درمان‌های موبلیزیشن و منیپولیشن به تنهایی و بدون ورزش تاثیری نداشته اند.
تاثیر منیپولیشن در بهترین حالت تسکین موقتی و کوتاه مدت درد بوده است.
علاوه بر این ، در موارد فتق دیسک، منیپولیشن ستون فقرات گردنی با خطر جابجایی مهره‌ها و فشردگی نخاع همراه است.
بنابراین ، این مداخله درمانی را باید در درمان رادیکولوپاتی گردنی کنار گذاشت، خصوصاً اگر عکسبرداری از ستون فقرات هنوز انجام نشده باشد.
آگاه بودن از هرگونه عوامل خطرزای احتمالی مانند نارسایی شریانی، فشار خون بالا، مشکل در رباط های متصل به جمجمه و اختلالات نورون حرکتی فوقانی نیز ضروری است.
مجید حسن بیگی فیزیوتراپیست و عضو انجمن فیزیوتراپی ایران در شیراز، ارائه کننده خدمات فیزیوتراپی در شیراز. برای دریافت نوبت حضوری جهت معاینه، تشخیص و درمان با کلینیک فیزیوتراپی مهراز، با شماره تلفن 09010384525 تماس بگیرید.
آدرس کلینیک فیزیوتراپی مهراز: شیراز، خیابان اردیبهشت غربی، تقاطع خیابان فلسطین (باغشاه) و اردیبهشت، ساختمان امیران، طبقه 4
