هر آنچه باید درباره جراحی تعویض کامل مفصل شانه بدانید
تعویض کامل مفصل شانه که به عنوان آرتروپلاستی کامل شانه نیز شناخته می شود، نوعی جراحی است که طی آن قسمتی از استخوان مفصل شانه برداشته شده و با ایمپلنت مصنوعی جایگزین می گردد.
این اقدام به بازیابی عملکرد و بهبود حرکت مفصل شانه کمک کرده و درد این ناحیه را نیز کاهش می دهد.
در صورت بروز یک سری اختلالات از جمله بیماری های دژنراتیو مفصل (آرتروز) یا شکستگی های شدید استخوان بازو (هومروس) احتمالا این جراحی توصیه می شود.
در برخی بیماران آناتومی مفصل گوی و کاسه با ایمپلنت های مصنوعی و انجام تعویض کامل مفصل شانه به روش معکوس، بازسازی می شود.
جراحان روش معکوس را در آسیب عضله روتاتور کاف، ضعف بازو، آرتریت شدید همراه با پارگی روتاتور کاف یا در صورت ناموفق بودن جراحی قبلی تعویض کامل مفصل، انجام می دهند.
جراحی تعویض کامل مفصل شانه می تواند زندگی را برای افرادی که سال ها درد ناتوان کننده شانه را تجربه کرده اند یا دامنه حرکتی محدودی دارند، تغییر دهد. برای دریافت مشاوره و جراحی تعویض کامل مفصل شانه در شیراز به متخصص طب فیزیکی و توانبخشی دکتر زهره عشقی مراجعه کنید.
جراحی تعویض کامل مفصل شانه
مفصل شانه از سه استخوان اصلی تشکیل شده است: استخوان بازو (هومروس)، استخوان کتف و استخوان ترقوه.
این سه استخوان به وسیله یک سری رباط ها و غضروف ها به هم متصل می شوند.
غضروف ها از ساییدگی انتهای استخوان ها به هم جلوگیری می کنند.
سر استخوان بازو و استخوان کتف در حفره گلنوئید مفصلی را تشکیل می دهند و به این وسیله حرکات بازو و شانه امکان پذیر می گردد.
در تعویض کامل مفصل شانه، سر آسیب دیده استخوان بازو و سطح گلنوئید برداشته شده و سپس با قرارگیری ایمپلنت‌های مصنوعی، ناحیه مفصل تحت بازسازی قرار می گیرد.
با برداشتن قسمت های آسیب دیده استخوان و غضروف، بیماران درد کمتری را تجربه می‌کنند و دامنه حرکتی افزایش می‌یابد.
این جراحی، عموما به صورت الکتیو و برنامه ریزی شده انجام می شود.
به طور کلی، بیماران به مدت دو تا سه روز پس از عمل در بیمارستان بستری هستند.
بیشتر بخوانید : درمان جداشدگی شانه یا شانه جداشده در شیراز
ضرورت جراحی تعویض کامل مفصل شانه
تعویض کامل مفصل شانه معمولاً در افراد مسن انجام می شود.
قبل از تصمیم به انجام جراحی، بیماران تحت درمان های کمتر تهاجمی مانند داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، تزریق استروئید یا فیزیوتراپی قرار می گیرند.
در یک سری شرایط بهتر است این جراحی انجام نشود، از جمله این شرایط می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عفونت در هر نقطه ای از بدن بیمار، به ویژه در محل جراحی
- خفیف بودن علائم برای انجام جراحی و عدم اختلال در فعالیت های روزانه
- از کار افتادگی یا از بین رفتن هر دو غضروف داخل مفصلی (روتاتور کاف) و عضله بازو (عضله دلتوئید)
عوارض جراحی تعویض کامل مفصل شانه
مانند سایر جراحی ها، خطراتی از نظر عوارض احتمالی در این جراحی نیز وجود دارد؛ از جمله:
- عفونت (به صورت سطحی روی زخم یا عمقی در مفصل)
- جابجایی یا سست شدن ایمپلنت ها (که می تواند باعث دررفتگی مفصل شانه شود)
- آسیب عصبی برگشت پذیر یا برگشت ناپذیر
- خشکی یا کاهش دامنه حرکتی در نتیجه نقص های فیزیوتراپی پس از جراحی
- شکستگی و آسیب استخوان ها در اطراف قطعات پروتز کاشته شده (شکستگی های اطراف پروتز استخوان بازو یا گلنوئید)
فواید جراحی تعویض کامل مفصل شانه
در بیماران با دردهای مکرر شانه و محدود شدن دامنه حرکتی، در شرایط مختلفی جراحی تعویض مفصل ترجیح داده می شود.
انجام این جراحی با ایجاد ثبات در مفصل و افزایش دامنه حرکتی به بازیابی عملکرد شانه کمک می‌کند.
در بیمارانی که سایر درمان ها درد و محدودیت دامنه حرکتی را بهبود نمی دهند، جراحی در دستور کار قرار می گیرد.
گاها در موارد زیر مفصل شانه نیازمند جراحی است:
- آرتروز : در این بیماری مفصل در اثر استفاده مکرر آسیب می بیند و غضروف تحلیل می رود. با آسیب غضروفی، امکان دارد انتهای استخوان ها دچار ساییدگی شود که درد هنگام حرکت را به دنبال دارد.
- آرتریت روماتوئید : التهاب مزمن بافت ها، مخصوصاً التهاب غشای سینوویال مفصل، می تواند منجر به آسیب غضروف، ایجاد درد و بی ثباتی در این ناحیه شود.
- شکستگی های شدید : در صورت ضعیف بودن استخوان ها (مانند پوکی استخوان) و وارد شدن ضربه های شدید به شانه، شکستگی شدید استخوان‌های شانه (مثلا شکستگی بازو) محتمل است و می‌تواند به طور بالقوه بر جریان خون و ثبات مفصل تاثیرگذار باشد.
- نکروز آواسکولار : خون رسانی ضعیف به استخوان باعث مرگ سلول های استخوانی می شود و امکان دارد آرتریت مفصلی اتفاق بیافتد. این اختلال در بیماری سلول های داسی شکل، مصرف مکرر استروئیدها، مصرف بیش از حد الکل و غواصی در اعماق دریا رخ می دهد.
در چه شرایطی نیاز به تعویض کامل مفصل شانه وجود دارد؟
جراح ارتوپد اقدامات مختلفی را برای تشخیص اینکه آیا بیمار شرایط مناسبی برای جراحی تعویض کامل مفصل شانه دارد یا نه، انجام می دهد.
معاینه فیزیکی شانه برای تعیین دامنه حرکت و ثبات و ارزیابی قدرت مفصل انجام می شود.
برای تعیین شدت آرتریت، شکستگی‌های احتمالی، تشخیص نواحی با رشد بیش از حد استخوانی یا غضروف گیرافتاده و شناور در مفصل، عکسبرداری با اشعه ایکس انجام می گیرد.
امکان دارد MRI برای تعیین کیفیت استخوان انجام شود.
بسته به شرایط بیمار، احتمال دارد بررسی های دیگری نیز صورت بگیرند.
بیشتر بخوانید : سندرم شانه شناگران چیست + درمان
آمادگی های لازم برای جراحی
برخی از بیماران قبل از جراحی تحت بلوک عصبی (بلوک اینتر اسکالن) قرار می‌گیرند که باعث بی حس شدن شانه و بازو حین عمل می‌شود.
علاوه بر انجام بلوک عصبی، بیهوشی عمومی نیز برای بیماران انجام خواهد شد.
محل انجام جراحی
معمولا، جراحی تعویض کامل مفصل شانه در محیط بیمارستان انجام می شود.
هنگام ورود به اتاق عمل، بیمار طبق نظر تیم جراحی به تخت جراحی که ارتفاع و زاویه آن قابل تنظیم است، منتقل می شود.
گاها برای جلوگیری از آلودگی های احتمالی، تیم جراحی از پوشش های مخصوص (هودهای جراحی) استفاده می کنند.
احتمالا دیدن افرادی که با این نوع لباس محافظ وارد اتاق عمل می شوند، برای بیماران جالب خواهد بود.
پوشش مناسب
در روز جراحی با توجه به استفاده از آویز دست یا اسلینگ پس از جراحی، بهتر است پیراهنی دکمه دار یا لباسی گشاد بپوشید.
پوشیدن پیراهن دکمه دار بعد از جراحی آسان است، به خصوص اگر بازو هنوز به علت اثرات بلوک عصبی و بیهوشی، بی حس باشد.
شلوار و کفش راحت استفاده کنید و با توجه به احتمال سرد بودن فضای بیمارستان، یک ژاکت به همراه داشته باشید.
بیشتر بخوانید : درمان شانه یخ زده + علائم، تشخیص و درمان
توصیه های غذایی و آشامیدنی
جراحان تاکید می کنند که بیماران، بعد از نیمه شب قبل از عمل چیزی نخورند یا نیاشامند.
می توان برخی از داروها را با جرعه های کوچک آب مصرف کرد، اما خوردن و آشامیدن هیچ چیز دیگری مجاز نیست مگر اینکه جراح نظر دیگری داشته باشد.
داروها
بیماران باید تمام داروهایی که مصرف می کنند را به اطلاع کادر درمانی برسانند و جراح را در جریان تغییرات برنامه دارویی یا داروهایی که در روز عمل مصرف نکرده اند، قرار دهند.
جراح بسته به شرایط بیمار، در رابطه با قطع یا ادامه داروهایی که با احتمال افزایش خونریزی همراه هستند، تصمیم می گیرد.
چه وسایلی را باید در روز جراحی همراه داشته باشیم؟
همراه داشتن کارت شناسایی عکس دار و کارت بیمه در روز جراحی ضروری است.
بهتر است بیمارانی که به مدت چند روز در بیمارستان بستری هستند، کیف و وسایل ضروری خود (مانند عینک یا شارژر تلفن) را همراه داشته باشند.
انتظارات از روز جراحی تعویض کامل مفصل شانه
قبل از جراحی
قبل از عمل، پرستار علائم حیاتی، وزن، وضعیت بارداری و سطح قند خون بیمار را ارزیابی می کند.
بیمار لباس‌ها و جواهرات را درآورده و لباس مخصوص جراحی را می پوشد.
این پوشش به جراح اجازه می‌دهد که به راحتی به شانه دسترسی داشته باشد.
در طول جراحی
بلوک عصبی جهت بی حسی اعصاب، قبل از رفتن به اتاق عمل انجام می شود.
بیمار با برانکارد به اتاق عمل منتقل شده و سپس روی تخت جراحی قرار می گیرد.
کادر اتاق عمل، برای بررسی و ثبت علائم حیاتی، مانیتورهایی را به پشت و قفسه سینه بیمار در سمتی که تحت جراحی قرار نمی گیرد، متصل می کنند.
بیمار تحت بیهوشی عمومی به خواب می رود و لوله تنفسی برای او تعبیه می شود.
هنگامی که راه هوایی ایمن ایجاد شد، تیم جراحی بیمار را به حالت نشسته قرار می دهند.
پرستار اتاق عمل از محلول ضد عفونی کننده جهت آماده سازی شانه برای شروع جراحی استفاده می کند.
تیم جراحی عموما متشکل از یک جراح ارتوپد، دستیار جهت انجام کمک های لازم حین جراحی، پرستار اتاق عمل، تکنسین جراحی و کارشناسان و متخصص بیهوشی است.
بسته به شرایط، چند دسته دستیار وجود دارد، مانند رزیدنت ارتوپدی، دستیار پزشک، پرستارهای آموزش دیده یا کمک پرستار اول یا فنی.
مراحل جراحی به شرح زیر است:
- جراح ماهیچه های دلتوئید و سینه ای را برای دسترسی به مفصل شانه، عمدتا از ناحیه ای عاری از عصب (جهت به حداقل رساندن آسیب عصبی) برش می دهد.
- ناحیه شانه با برش یکی از عضلات جلویی روتاتور کاف که شانه را می پوشانند باز می شود. بدین وسیله جراح می تواند قسمت های دچار آرتریت و ساختارهای آسیب دیده مفصل گوی و کاسه را مشاهده و جراحی کند.
- قسمت های دچار آرتریت و بخش های آسیب دیده مفصل برداشته می شوند.
- اجزای مفصل گوی و کاسه صناعی در محل مفصل قرار می گیرند. جزء فلزی قسمت گوی مفصل به ساختار میله ای شکلی متصل است که تا داخل استخوان بازو بیمار امتداد می یابد.
- برش عضله روتاتور کاف بخیه می شود.
- برش خارجی (در سطح پوست) تمیز، بخیه و بانداژ می شود.
عمل جراحی معمولا به مدت دو ساعت به طول می انجامد.
پس از پانسمان و پوشیدن آویز دست، لوله تنفسی بیمار خارج می شود.
بیشتر بخوانید : اختلالات و آسیب های عصب اگزیلاری + درمان
بعد از جراحی
بیمار پس از جراحی به بخش ریکاوری پس از بیهوشی منتقل شده و در آن جا برای چند ساعت تحت نظر می ماند.
مانند سایر جراحی ها، در این روش نیز معمولا بیمار دچار درد می شود.
با این حال بیمارانی که تحت بلوک عصبی قرار گرفته اند احتمالا تا زمانی که اثر آن وجود دارد، درد را تجربه نخواهند کرد.
هنگامی که بیمار هوشیاری خود را به میزان کافی به دست آورد، به جهت بررسی تحمل، خوراکی و مایعاتی به او داده می شود.
معمولا بیمار در روز جراحی یا روز بعد تحت عکسبرداری رادیوگرافی برای بررسی نهایی ایمپلنت ها قرار می گیرد.
اغلب بیماران بسته به شرایط پس از عمل و وضعیت مراقبتی در خانه، دو تا سه روز در بیمارستان می مانند.
اقدامات لازم برای بهبودی مفصل شانه پس از جراحی
- پس از جراحی، بیماران در مراحل اولیه بهبودی از آویز دست استفاده خواهند کرد.
- باید از رانندگی به مدت دو تا چهار هفته اجتناب شود.
- انواعی از تمرینات ورزشی جهت انجام در منزل به صورت روزانه، توسط جراح توصیه می شود.
- در زمان نقاهت برداشتن و حمل وسایل سنگین ممنوع است. در این مرحله بهتر است بازو تحت کشش زیاد قرار نگیرد.
- همچنین باید از انجام ورزش های شدید اجتناب شود.
- بیمار در این مرحله بهتر است برای برداشتن و جا به جا کردن هر وسیله ای سنگین تر از یک لیوان آب از دیگران کمک بگیرد.
نقاهت پس از جراحی تعویض مفصل شانه
زخم جراحی با پانسمان پوشانده می شود.
در صورتی که پانسمان ضد آب باشد، احتمالا امکان دوش گرفتن وجود خواهد داشت.
بهتر است از فرو بردن زخم های جراحی در آب به علت احتمال ابتلا به عفونت تا بهبودی کامل خودداری شود.
جراح توصیه های بعد از عمل را در مورد دوش گرفتن یا تعویض پانسمان بسته به نوع آن، به اطلاع بیمار می رساند.
برخی از جراحان توصیه می کنند که بیماران برای برداشتن پانسمان‌ها و استحمام تا اولین ویزیت پس از جراحی صبر کنند.
بیشتر بخوانید : سندرم گردن صاف یا گردن نظامی + درمان
مراقبت های طولانی مدت
- فیزیوتراپی یک اقدام ضروری در فرآیند توانبخشی و بازیابی عملکرد، قدرت و حرکت شانه است.
- برای بیمارانی که مشاغل پشت میزی دارند، زمان لازم برای بازگشت به کار حدود دو تا سه هفته است.
- بیمارانی که مشاغل سنگین یا فیزیکی دارند به مدت حدودا چهار ماه مرخصی از کار نیاز خواهند داشت.
- حدود شش هفته پس از جراحی، بیماران می توانند فعالیت های سبکی را با شانه انجام دهند.
- دامنه حرکتی و قدرت به طور پیوسته با انجام فیزیوتراپی طی ماه های بعدی افزایش خواهد یافت.
- علائم بهبودی قابل توجهی در ماه‌های 3، 6 و 12 بعد از عمل قابل مشاهده خواهد بود.
- جراحان مختلف، نظرات متفاوتی برای شروع فیزیوتراپی پس از عمل دارند. بهتر است قبل از جراحی در مورد زمان شروع فیزیوتراپی با جراح خود مشورت کنید.
توصیه نهایی
برای کسانی که دچار درد یا خشکی مفصل شانه هستند، مراجعه به یک جراح ارتوپد برای بهبود دامنه حرکتی و کاهش درد، ضروری است.
اگر جراحی توصیه می شود، باید به فکر حمایت ها و کمک های لازم دوره نقاهت پس از جراحی بود.
با توجه به استفاده از آویز دست و بی حرکتی شانه پس از عمل، در این دوره نیاز است که فردی حمایتگر در فعالیت های روزانه به بیمار کمک کند.
تمیز نگه داشتن محل برش جراحی برای جلوگیری از عفونت ضروری است.
فیزیوتراپی پس از عمل جراحی (به تجویز پزشک) به عنوان راهی برای بازیابی حرکت و تقویت عضلات توصیه می شود.
دکتر زهره عشقی پزشک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی در شیراز، ارائه کننده خدمات درمان بیماری های اسکلتی و عضلانی و مفاصل، برای دریافت نوبت حضوری جهت معاینه، تشخیص و درمان با شماره تلفن های 07132357021 یا 09337255000 تماس بگیرید.
آدرس کلینیک : شیراز، خیابان زند، روبروی بیمارستان فقیهی (سعدی)، حد فاصل صورتگر و پوستچی، ساختمان هانیه، طبقه دوم، واحد 7
