زانو درد امری طبیعی است و معمولا نشانه عارضه ای جدی نیست. دلایل احتمالی بسیاری وجود دارد که می تواند از یک کشیدگی ساده عضله یا التهاب تاندون تا انواع آرتروز متغیر باشد. اغلب اوقات زانو درد در خانه درمان شده و پس از چند روز فرد بهتر می شود.
زانو درد می تواند خلق و خوی فرد را تحت تاثیر قرار دهد، خصوصا اگر طولانی شود. در برخی افراد، گفتگو درمانی نیز می تواند موثر واقع شود.
در مواردی که فرد با درد طولانی مدت دست و پنجه نرم می کند، گاهی مشاوره توصیه می شود.
برنامه های مدیریت درد نیز می تواند مفید باشد، زیرا به فرد کمک می کند با وجود درد زندگی خوبی داشته باشد.
با افزایش سن، احتمال ابتلا به زانو درد بیشتر می شود. در صورت داشتن اضافه وزن، ریسک ابتلا به زانو درد، بیشتر هم خواهد شد. گاهی زانو درد حاصل آسیب ورزشی یا دیگر آسیب ها است.برای درمان زانو درد در شیراز و یا هر نوع آسیب و مشکل مرتبط با زانو می توانید به کلینیک دکتر زهره عشقی، متخصص طب فیزیکی و توانبخشی در شیراز مراجعه کنید.
ساختار زانو
زانو، بزرگ ترین مفصل بدن بوده که از چهار جزء اصلی ساخته شده است: استخوان، رباط، غضروف و تاندون.
استخوان
مفصل زانو در جایی قرار دارد که سه استخوان ران، ساق و زانو به یکدیگر می رسند.
رباط
رباط ها، استخوان ها را به یکدیگر متصل می کنند. سه رباط اصلی در زانو وجود دارد که همانند طناب هایی محکم، استخوان ها را کنار یکدیگر نگه داشته و زانو را در جای خود حفظ می کند. این رباط ها عبارتند از:
- رباط جانبی : که در طرفین زانو یافت می شوند. یکی در داخل و دیگری در خارج قرار دارد. این رباط ها حرکت زانو به طرفین را کنترل می کنند.
- رباط های صلیبی : که در داخل مفصل زانو یافت می شوند. آن ها با عبور از روی یکدیگر، ظاهری مانند حرف ایکس پیدا می کنند. این رباط ها چگونگی حرکت زانو به عقب و جلو را کنترل می کنند.
غضروف
دو نوع غضروف در زانو وجود دارد:
- غضروف مفصلی : این غضروف، بخش های انتهایی استخوان ران و ساق و پشت کشکک زانو را پوشش می دهد. این ماده لغزنده به استخوان های زانو کمک می کند در هنگام خم یا راست کردن پا، به نرمی روی یکدیگر بلغزند.
- غضروف منیسک : این دو قطعه گوی شکل به عنوان ضربه گیر بین استخوان ساق و ران عمل می کنند. منیسک میانی در سمت داخلی مفصل زانو و منیسک جانبی در سمت خارجی زانو قرار دارد.
منیسک ها به ضربه گیری و پایداری مفصل کمک کرده و به همین علت است که سخت و لاستیکی هستند. زمانی که افراد از پارگی غضروف در زانو صحبت می کنند، معمولا منظورشان پارگی منیسک است.
تاندون
تاندون ها عضلات را به استخوان ها متصل می کنند.
دلایل زانو درد
- آسیب زانو : پیچ خوردگی، کشیدگی و پارگی، همگی انواع مختلف آسیب زانو هستند که می توانند ناشی از آسیب های ورزشی باشند اما لزوما افراد ورزشکار به این نوع درد زانو مبتلا نمی شوند.
- التهاب تاندون : درد زانو می تواند نشانه ای از التهاب تاندون باشد. در این التهاب، برای مثال پس از یک آسیب، تاندون دچار تورم شده و دردناک می شود.
- بیماری ازگود شلاتر : این عارضه می تواند کودکان و جوانان را درگیر کند. در بیماری بیماری ازگود شلاتر، برآمدگی استخوانی زیر کشکک زانو طی ورزش و پس از آن، دردناک و متورم می شود.
- سندرم پاتلوفمورال : این عارضه شایع زانو، به طور خاص کودکان و جوانان را درگیر می کند. معمولا افراد مبتلا، در پشت یا اطراف کشکک زانو درد دارند. به طور معمول درد در هنگام بالا رفتن از پله، دویدن، چمباتمه زدن، دوچرخه سواری یا نشستن با زانوهای خمیده احساس می شود. اغلب اوقات برای این عارضه، تمرین درمانی توصیه می شود.
بیشتر بخوانید : 7 دلیل قفل شدن زانو و انواع روش های درمان آن
زانو درد ناشی از آرتروز
زانو درد می تواند به طور ناگهانی بروز پیدا کرده و از بین برود. درد هر الگویی داشته باشد، اغلب اوقات ناشی از آرتروز نیست اما گاهی در برخی افراد ممکن است باشد.
استئوآرتریت شایع ترین نوع آرتروز است که می تواند هر فردی در هر سنی را درگیر کند، اما در بین افراد بالای 50 سال بیشترین شیوع را دارد. فرد مبتلا به آرتروز زانو، گاهی اوقات درد و خشکی را در یک یا هر دو زانوی خود حس می کند.
امکان دارد درد در انتهای روز یا هنگام حرکت دادن زانو تشدید شده و یا با استراحت بهبود یابد. گاهی زانوی فرد در هنگام صبح کمی دچار خشکی می شود اما این وضعیت معمولا بیش از نیم ساعت ادامه پیدا نمی کند.
درد حاصل از استئوآرتریت می تواند در تمام اطراف زانو یا فقط در یک محل خاص مانند جلو یا بخش جانبی آن احساس شود. امکان دارد این درد پس از حرکت دادن زانو به یک شیوه خاص، مثلا هنگام بالا یا پایین رفتن از پله ها تشدید شود.
مدیریت علائم درد زانو
1. تعادل استراحت و تمرین
طی 24 تا 48 ساعت اول پس از آغاز مشکل زانو، فرد می تواند:
- زانوی خود را استراحت دهد اما باید از استراحت طولانی مدت پرهیز کند.
- در زمان بیداری، زانوی خود را هر ساعت به مدت 10 تا 20 ثانیه به آرامی جا به جا کنید.
پس از 48 ساعت:
- سعی کنید از پای خود بیشتر استفاده کنید، زیرا فعالیت می تواند به تسکین درد بلندمدت کمک کند.
- هنگام بالا رفتن از پله ها، پای سالم خود را پیش قدم کنید. در صورت وجود نرده، از آن کمک بگیرید.
- هنگام پایین رفتن از پله ها، با پای درگیر خود پیش قدم شوید. در صورت وجود نرده، از آن کمک بگیرید.
- سعی کنید به برنامه روتین خود تعهد داشته باشید، زیرا این کار می تواند به بهبود کمک کند. این تعهد شامل باقی ماندن در محل کار یا بازگشت به آن است.
تا زمان رفع درد و به دست آوردن محدوده حرکتی مناسب در زانو، از بلند کردن اجسام سنگین پرهیز کنید. ورزش های سبک مانند دوچرخه سواری و شنا می تواند در زمان ریکاوری پس از آسیب زانو مفید واقع شود.
بیشتر بخوانید : درمان خشکی مفصل زانو + علل و علائم
2. یخ درمانی
در بسیاری از افراد، استفاده از یخ برای مدیریت دردهای کوتاه مدت زانو موثر واقع می شود. کیسه یخ می تواند از قرارگیری مکعب های یخ در کیسه پلاستیکی یا حوله ساخته شود. علاوه بر این می توان از کیسه پر از نخود فرنگی منجمد نیز استفاده کرد.
اندکی روغن را در محلی که قرار است کیسه یخ قرار بگیرد، بمالید. در صورت وجود بخیه یا پارگی در پوست، از روغن استفاده نکنید و به جای آن به کمک یک کیسه پلاستیکی از محل محافظت کنید زیرا این کار مانع از خیس شدن آن می شود.
یک پارچه سرد و نم دار را روی روغن قرار دهید. در صورت استفاده از کیسه پلاستیکی نیاز به این کار نیست. کیسه یخ را روی پارچه قرار دهید. پس از 5 دقیقه رنگ پوست را چک کنید. اگر رنگ پوست، صورتی روشن یا قرمز بود، کیسه را بردارید. در غیر این صورت، اجازه دهید 5 تا 10 دقیقه دیگر باقی بماند.
یخ می تواند 20 تا 30 دقیقه باقی بماند، در صورتی که این زمان، طولانی تر شود، ریسک آسیب دیدگی پوست وجود دارد. این کار می تواند هر 2 تا 3 ساعت یک بار تکرار شود.
3. گرما درمانی
گرما، درمانی موثر و ایمن برای اغلب دردها است. گرمای ملایم کافی است، زیرا در صورت وجود داغی بیش از حد، ریسک سوختگی و تاول وجود دارد. لازم است فرد، پوست خود را به طور منظم چک کرده و حوله ای را بین منبع گرما و پوست قرار دهد.
در آسیب های جدید نباید از گرما استفاده شود زیرا این کار می تواند خونریزی در زیر پوست را افزایش داده و مشکل را تشدید کند. سعی کنید جسم داغ را بیش از 20 دقیقه روی پوست قرار ندهید.
4. مدیریت وزن
حمل وزن اضافی، احتمال ابتلا به درد مفصلی را افزایش می دهد. در صورت وجود درد مفصلی، اضافه وزن می تواند آن را تشدید کند. کاهش حداقلی وزن هم می تواند در درد زانو تفاوت قابل توجهی ایجاد کند.
بیشتر بخوانید : طب سوزنی برای زانو درد
5. مسکن پاراستامول و قرص های ضد التهابی غیر استروییدی
در صورت نیاز به مسکن، می توان به مدت چند روز به طور منظم از پاراستامول استفاده کرد.
استفاده از قرص های ضد التهابی غیر استروییدی به تسکین درد، التهاب و تورم کمک می کند. انواع و اقسام و برندهای بسیاری وجود دارد. برخی مانند ایبوپروفن به نسخه نیاز ندارند.
سایر انواع این مسکن ها به نسخه نیاز دارند. داروهای ضد التهابی غیر استروییدی، اثرات جانبی نیز دارند، بنابراین پیش از مصرف لازم است از پزشک یا داروساز پرسیده شود. علاوه بر این می توان برگه اطلاعات داخل جعبه را نیز مطالعه کرد.
6. مسکن های مالشی ضد التهابی غیر استروییدی
این داروها، مسکن های موضعی نیز نامیده می شوند. امکان تهیه برخی از آن ها بدون نسخه و از داروخانه وجود دارد، در حالی که برای خرید بقیه به نسخه نیاز است. مشخص نیست که آیا مسکن های ضد التهابی مالشی نسبت به قرص ها بهتر عمل می کنند.
اگرچه، میزان دارویی که وارد خون می شود، بسیار کمتر از مسکن های مالشی بوده و ریسک عوارض جانبی نیز کمتر است.
تشخیص زانو درد
پزشک اغلب قادر خواهد بود مشکل زانو را به کمک علائم موجود و نیز معاینه فیزیکی آن تشخیص دهد.
گاهی اوقات برای کمک به تایید تشخیص، پزشک، تست یا اسکن هایی را تجویز می کند، خصوصا اگر به درمان بیشتر و تخصصی تر نیاز باشد.
درمان زانو درد
در صورتی که درد از بین نرود، پزشک برای مقابله با علت زمینه ای درد، درمان هایی را تجویز می کند که شامل تقویت عضلات هیپ یا کمک به مشکلات پا است. پزشک بر اساس عارضه ای که موجب درد شده است، درمان را تجویز خواهد کرد.
مسکن های قوی تر
در صورت شدید بودن درد، مسکن های قوی تر مانند کدئین تجویز می شود. از آنجا که این دارو نسبت به مسکن های استاندارد، اثرات جانبی بیشتری دارد، فقط به مدت کوتاهی تجویز شده و احتمالا پزشک برای مقابله با عوامل درد، درمان های دیگر را تجویز خواهد کرد.
بیشتر بخوانید : ترمیم و درمان آسیب غضروف مفصلی در شیراز
جراحی یا تزریق
جراحی یا تزریق زانو، در اکثر انواع زانو درد به عنوان درمان توصیه نمی شود، زیرا اغلب اوقات افراد بدون درمان های تهاجمی بهبود یافته یا بهتر می شوند.
تزریق به تنهایی یک درمان نیست. علاوه بر این، تزریق برای تمام مشکلات زانو موثر نبوده و حتی گاهی می تواند اثرات جانبی نیز ایجاد کند.
در صورت ابتلا به استئوآرتریت و وجود درد فراوان و اختلال در انجام فعالیت های روزانه، پزشک برای مشورت در مورد انجام جراحی تعویض زانو، فرد را به یک جراح ارجاع خواهد داد.
فیزیوتراپی زانو
بر اساس علت درد و این که کدام بخش از زانو دچار درد شده است، فیزیوتراپی به فرد کمک می کند. فیزیوتراپیست می تواند متناسب با موقعیت هر فرد، پیشنهادات لازم را ارائه دهد. درمان های پیشنهادی توسط فیزیوتراپیست عبارتند از:
- برنامه تمرینی : این برنامه متناسب با نیازهای اختصاصی هر فرد است.
- بستن نوار به دور کشکک زانو : این کار شامل استفاده از نوار چسب بر روی کشکک زانو به منظور تغییر روشی است که کشکک حرکت می کند.
- بریس زانو : این بریس ها برای تمام افراد یا تمامی مشکلات زانو مناسب نیستند. برای اطلاع از مناسب بودن استفاده از بریس، با پزشک یا فیزیوتراپیست خود مشورت کنید.
زمان مراجعه به پزشک برای زانو درد
زانو درد معمولا بدون درمان پزشکی و فقط با چند اقدام از بین می رود. در صورت نیاز به کمک، ابتدا بهتر است به فیزیوتراپیست یا پزشک عمومی مراجعه شود. در موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:
- درد شدیدی دارید.
- زانوی دردناک دچار تورم شده است.
- درد پس از گذشت چند هفته بهتر نشده است.
- نمی توانید زانوی خود را تکان دهید.
- نمی توانید وزن خود را روی زانو منتقل کنید.
- زانو قفل می کند، تق تق می کند یا خالی می کند – تق تق بدون درد غیر طبیعی نبوده و جای نگرانی وجود ندارد.
بیشتر بخوانید : درمان پارگی رباط صلیبی زانو
کار کردن با وجود زانو درد
اگر به کاری اشتغال دارید ادامه آن، در صورت امکان، اهمیت دارد. با کارفرمای خود در مورد کمکی که می تواند ارائه دهد، صحبت کنید. این کمک می تواند شامل دورکاری، ساعات کاری متفاوت، اعمال تغییراتی در محل کار یا هر چیز دیگری باشد.
اگر مدت زمانی نیاز به مرخصی دارید، لازم است بدانید بازگشت سریع تر به محل کار می تواند به بهبود کمک کند. نیاز نیست تا زمان رفع کامل مشکل زانو برای این کار صبر کنید.
در تماس بودن با کارفرما اهمیت دارد. سعی کنید در مورد آنچه که می تواند به بازگشت شما به محل کار کمک کند، با وی گفتگو کنید.
در صورتی که کار شما مستلزم بلند کردن اجسام سنگین یا دیگر کارهای فیزیکی سنگین است، ممکن است مدتی نیاز باشد کارهای سبک تری انجام داده یا ساعت کاری خود را کاهش دهید.
در صورت دارا بودن مشاور سلامت کاری، این فرد می تواند کارهای مناسب شما را پیشنهاد کرده و برای کمک به ماندن شما در محل کار، تغییرات ساده و موثری را در کار یا محل کار شما ایجاد کند.
هنگام کار، به طور منظم استراحت کرده، حرکات کششی انجام داده و کمی راه بروید. بهتر است برای یادآوری، تایمری را در گوشی تلفن یا کامپیوتر خود تنظیم کنید.
دکتر زهره عشقی پزشک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی در شیراز، ارائه کننده خدمات درمان بیماری های اسکلتی و عضلانی و مفاصل، برای دریافت نوبت حضوری جهت معاینه، تشخیص و درمان با شماره تلفن های 07132357021 یا 09337255000 تماس بگیرید.
آدرس کلینیک : شیراز، خیابان زند، روبروی بیمارستان فقیهی (سعدی)، حد فاصل صورتگر و پوستچی، ساختمان هانیه، طبقه دوم، واحد 7
