قفل شدن زانو
شاید تا به حال برای شما پیش آمده باشد که به هنگام بلند شدن از روی صندلی یا راه رفتن، زانوهایتان برای مدت کوتاهی در همان حالت باقی بماند. اصطلاحا به این حالت قفل شدن زانو گفته می شود. اما نگران نباشید، قفل شدن زانو به راحتی قابل درمان است.
زمانی که زانو قفل می شود با هر حرکتی، دردی در زانو احساس خواهد شد. همچنین اگر فرد ایستاده باشد، اصطلاحا زیر زانو خالی می شود.
مفصل زانو از استخوان، غضروف، تاندون ها و رباط ها ساخته شده است. آسیب به هر کدام از این ساختارها می تواند منجر به قفل شدن و عدم ثبات در زانو شود.
اما احتمالی ترین علت قفل شدن زانو آسیب های مرتبط با منیسک (قسمتی حاوی غضروف) است که بخشی از مفصل زانو را تشکیل می دهد. برای درمان قفل شدن زانو در شیراز به متخصص طب فیزیکی و توانبخشی دکتر زهره عشقی مراجعه کنید.
انواع قفل شدگی زانو
دو نوع قفل شدگی زانو وجود دارد:
قفل شدن حقیقی زانو
وضعیتی است که فرد نمی تواند برای چند دقیقه زانوی خود را صاف کند. این حالت معمولاً به دلیل آسیب به استخوان ها یا غضروف، داخل مفصل زانو ایجاد می شود.
قفل شدن کاذب زانو
حالتی است که درد باعث اسپاسم موقت عضلانی شده و قفل شدگی زانو اتفاق می افتد. این اختلال اغلب به علت آسیب ساختارهای اطراف زانو رخ می دهد.
وضعیت های دیگری که احتمالا باعث قفل شدن زانو می شوند، عبارتند از: ساییدگی و تحلیل مفاصل.
قفل شدن زانو اغلب در خانه و با استراحت، استفاده از یخ و مصرف داروهایی مثل ایبوپروفن (ادویل) قابل درمان است.
در صورت عدم بهبودی، مراجعه به پزشک در دستور کار قرار می گیرد. در برخی موارد جراحی یا سایر اقدامات پزشکی انجام می شود.
اگر قفل شدن زانو به صورت ناگهانی رخ دهد یا با درد همراه باشد و راه رفتن را دچار اختلال کند، بیمار باید سریعا به پزشک مراجعه کند.
بیشتر بخوانید : درمان اسپاسم عضلانی یا اسپاسم عضله در شیراز
چگونه می توان از قفل شدن زانو جلوگیری کرد؟
افزایش قدرت بدنی به تثبیت زانوی شما کمک کرده و باعث جلوگیری از آسیب های احتمالی می شود. با پزشک خود در رابطه با تمرینات مناسب برای تقویت عضلات پا مشورت کنید. به برنامه ورزشی خود پایبند باشید. در این حالت زانوهای قوی تری خواهید داشت.
علل قفل شدن زانو
معمولاََ قفل شدن زانوها علت خاصی دارد، در ادامه به چند مورد از آنها اشاره می کنیم:
1. پارگی مینیسک
علائم
- زانو درد در قسمت داخلی یا خارجی مفصل زانو
- تورم زانو
- گرفتگی زانو
- عدم تحمل وزن
- خشکی مفصل زانو
زانوها دارای ساختار غضروفی به نام منیسک هستند. منیسک ها در ارتباطات استخوانی بین استخوان ران و ساق پا، نقش ضربه گیر را ایفا می کنند.
این ساختارها حین حرکات شدید و پیچشی یا در صورت وارد شدن ضربه به زانو، آسیب می بینند و یا پاره می شوند.
قسمت پاره شده منیسک می تواند در مفصل زانو گیر کرده و باعث قفل شدن آن شود.
با توجه به این که منیسک ها با افزایش سن تحلیل رفته و ضعیف‌تر می‌شوند، در افراد مسن حین انجام فعالیت های عادی نیز ممکن است پارگی منیسک اتفاق بیافتد.
درمان پارگی منیسک
بسته به نوع آسیب، پارگی می تواند به صورت خود به خودی با استراحت، قرار دادن یخ، بالا نگه داشتن اندام آسیب دیده و مصرف NSAID ها بهبود یابد.
در موارد شدیدتر، جراحی آرتروسکوپی (از طریق ایجاد برش های کوچک) و سپس توانبخشی، گزینه های درمانی مناسب تری هستند.
بیشتر بخوانید : علائم و درمان سندرم باند ایلیوتیبیال
2. آسیب های رباطی
علائم
- صدمه دیدن زانو (ممکن است صدای پارگی رباط ها احساس شود)
- زانو درد در قسمت داخلی یا خارجی کاسه زانو
- تورم زانو
- قفل شدن زانو یا کاهش دامنه حرکتی
- بی ثباتی یا احساس عدم توانایی تحمل وزن روی زانو
دو بافت نواری شکل محکم به نام رباط از وسط زانوی عبور می کنند و باعث ثبات مفصل زانو می شوند.
یکی از این رباط ها، ACL (رباط صلیبی قدامی) است که استخوان ران را به استخوان ساق پا متصل می کند.
این رباط امکان دارد با ضربه مستقیم به زانو، با توقف یا چرخش ناگهانی در حرکات مفصل، دچار کشیدگی یا پارگی شود.
PCL (رباط صلیبی خلفی) پشت ACL قرار دارد و کمتر در معرض آسیب قرار دارد.
دو رباط دیگر نیز به نام های LCL (رباط جانبی خارجی) و MCL (رباط جانبی داخلی) در طرفین زانو قرار دارند.
LCL بیشتر از MCL در معرض آسیب های ناشی از نیروی وارده به سمت داخلی زانو یا کشیدگی بیش از حد مفصل زانو قرار دارد.
درمان آسیب های رباطی
درمان رابط زانو شامل استراحت، قرار دادن یخ، بالا نگه داشتن اندام آسیب دیده، مصرف NSAID، بستن و بانداژ موضع و توانبخشی است.
گاهی اوقات برای درمان آسیب های رباطی جراحی انجام می شود.
بیشتر بخوانید : طب سوزنی برای درد زانو در شیراز
3. آرتریت
علائم
- درد در هر دو زانو
- خشکی زانوها در هنگام صبح
- تورم زانو
- قفل شدن یا گرفتگی زانو
- بی ثباتی مفصل زانو
آرتریت در واقع به معنی درد و التهاب در یک یا چند مفصل است. CDC تخمین می زند که 23٪ از بزرگسالان آمریکایی به این بیماری مبتلا هستند.
اگرچه آرتریت می تواند مفاصل گوناگونی را درگیر کند اما آرتریت مفصل زانو به علت تحمل وزن و وارد شدن بیشتر فشارهای فیزیکی، شایع تر است.
آرتریت انواع مختلفی دارد. شایع ترین نوع آن که در اثر ساییدگی مفصل ایجاد می شود، آرتروز است.
آرتریت روماتوئید و آرتریت پسوریاتیک بیماری های خود ایمنی هستند که بافت های پوشاننده مفاصل را هدف قرار می دهند.
درمان آرتریت
تشخیص آرتریت توسط پزشک با معاینه مفصل و گاهی اوقات با استفاده از تصویربرداری با اشعه ایکس صورت می گیرد.
گزینه های درمانی شامل مصرف داروها، تزریق کورتیزون (استروئید) در مفصل و در موارد شدید، جراحی تعویض مفصل زانو است.
بیشتر بخوانید : درمان آرتروز مفاصل یا اوستئوآرتریت در شیراز
4. دررفتگی کاسه زانو
علائم
- صدمه دیدن زانو
- درد مداوم در جلوی زانو
- قفل شدن یا گرفتگی زانو
- تورم زانو
- عدم توانایی یا مشکلات مربوط به راه رفتن
کاسه زانو (کشکک) عضلات جلوی ران را به استخوان ساق پا متصل می کند. اگر کاسه زانو دچار جا به جایی یا دررفتگی شود، ممکن است قفل شدن زانو اتفاق بیافتد.
این آسیب معمولاً حین ورزش با وارد شدن ضربه مستقیم یا پیچ خوردن زانوی خمیده رخ می دهد.
درمان دررفتگی کاسه زانو
یکی از راه های درمانی سریع، جا انداختن کاسه زانو در بیمار با هوشیاری کامل است.
عموما برای تسکین دردهای مختصر داروی ضد درد تجویز می شود.
جا انداختن زانو با بازگشت کاسه زانو به محل طبیعی خود باعث احساس بهبودی خواهد شد.
استفاده از بریس، عصا، استراحت، قرار دادن یخ روی موضع و مصرف NSAIDها به بهبود این وضعیت کمک می کند.
در حالتی که کاسه زانو بیش از یک بار دررفته است، جراحی انجام می شود.
5. سندرم پلیکا
علائم
- زانو درد، به خصوص هنگام بالا یا پایین رفتن از پله ها
- صدای کلیک مانند زانو
- گرفتگی یا قفل شدن زانو
- تورم زانو
- ضعف و عدم تحمل وزن روی زانو
پلیکا پرده نازکی از غشای سینوویال است که چین خورده و در مفصل زانو قرار می گیرد.
این ساختار به خم شدن زانو کمک می کند، اما آسیب یا استفاده بیش از حد از زانو می تواند منجر به تحریک بافتی و التهاب شود. این وضعیت درد، قفل شدن یا احساس ضعف ناحیه زانو را در پی دارد.
درمان سندرم پلیکا
تصویربرداری با اشعه ایکس نقشی در تشخیص سندرم پلیکا ندارد، زیرا پلیکا نوعی بافت نرم بوده و در این نوع تصویربرداری مشاهده نمی شود.
اما پزشک ممکن است از اشعه ایکس برای رد سایر تشخیص ها استفاده کند.
سندرم پلیکا معمولاً با مصرف NSAIDها، استراحت و تمرینات فیزیوتراپی تقویت کننده عضلات پا بهبود می یابد. گاهی اوقات جراحی و برداشتن بافت آسیب دیده، مورد نیاز است.
بیشتر بخوانید : درمان آرتروز مفاصل یا اوستئوآرتریت در شیراز
6. سست شدگی و قطعات استخوانی آزاد
علائم
- احساس وجود جسمی در زانو
- احساس برآمدگی روی پوست
- زانو درد
- تورم زانو
- خشکی مفصل زانو
- قفل شدن زانو
این عارضه بر اثر شکستگی یک قطعه استخوانی در زانو ناشی از ضربه، زمین خوردن، آسیب غضروف یا بیماری دژنراتیو مفصل ایجاد می شود.
در برخی مواقع، ممکن است بیمار از وجود یک قطعه استخوانی آزاد تا زمان بروز علائم بی خبر باشد.
درمان سست شدگی و قطعات استخوانی آزاد
اگر این قطعه استخوانی باعث قفل شدن زانو شود، احتمالا برای برداشتن آن به جراحی آرتروسکوپی (از طریق برش های کوچک) نیاز است.
7. جا به جایی خارجی استخوان کشکک
علائم
- درد ناحیه جلوی کاسه زانو
- دردی که با پایین آمدن از پله ها یا ایستادن بعد از حالت نشسته، بدتر می شود
- قفل شدگی یا گرفتگی زانو
- شنیدن صدایی در زانو
- بی ثباتی یا عدم تحمل وزن توسط زانو
در این بیماری با خم و صاف کردن مفصل زانو، کشکک دچار دررفتگی می شود.
این نوع دررفتگی زمانی اتفاق می افتد که اختلالی در استخوان ها، تاندون ها، ماهیچه ها، رباط ها یا غضروف هایی که کاسه زانو را در جای خود تثبیت می کنند، وجود داشته باشد.
با گذشت زمان، این جا به جایی غیر طبیعی برای فرد علائمی را ایجاد می کند. در جا به جایی خارجی کشکک، خطر بیشتری برای دررفتگی کاسه زانو وجود دارد.
درمان جا به جایی خارجی استخوان کشکک
این اختلال با استراحت، استفاده از یخ، مصرف NSAIDها، استفاده از زانوبند و بریس و انجام فیزیوتراپی برای تقویت عضلات پا، درمان می شود.
جراحی به ندرت برای این مورد استفاده می شود.
بیشتر بخوانید : التهاب تاندون یا تاندونیت + علائم و درمان
آیا دررفتگی کاسه زانو و دررفتگی زانو یکسان هستند؟
دررفتگی کاسه زانو (کشکک) با دررفتگی زانو یکسان نیست. دررفتگی مفصل زانو اختلالی جدی تر است و می‌تواند به رگ‌های خونی آسیب برساند.
این آسیب معمولاً بر اثر یک ضربه شدید مثلا در تصادفات رانندگی ایجاد می‌شود.
سایر علل احتمالی برای قفل شدن زانو
دلایل احتمالی برای قفل شدن زانوها عبارتند از:
- نقرس : اسید اوریک اضافی در مفصل زانو کریستال هایی را ایجاد می کند که باعث درد، تورم و قرمزی این ناحیه می شود.
- کپسولیت چسبنده : این اختلال نوعی ضخیم شدن تاندون ها و رباط های اطراف مفصل زانو است که معمولاً به دلیل محدودیت طولانی مدت حرکت (مثلا در استراحت های طولانی مدت در بستر) ایجاد می شود.
- استئوکندریت دیسکان : این شرایط، کاهش جریان خون، سست شدگی استخوان و غضروف در محل مفصل را به دنبال دارد.
- کندروماتوز سینوویال : این ضایعه یک تومور غیر سرطانی است که در بافت پوشاننده مفصل زانو رشد می کند.
- سینوویت ویلونودولار پیگمانته : در این نوع سینوویت، ضخیم شدن بافت نازکی که مفصل را می پوشاند، دیده می شود.
نکاتی برای بهبودی
اطلاع از مدت زمان لازم برای استراحت و توانبخشی، به شما کمک می کند که به شکل موثرتری از خود مراقبت کنید. عجله در روند بهبودی، می تواند منجر به آسیب مجدد شود. همچنین پایبندی به رژیم درمانی توصیه شده، تسریع روند بهبودی را به دنبال دارد.
در چه شرایطی به پزشک مراجعه کنیم؟
- طول کشیدن درد زانو بیش از یک هفته، با وجود انجام درمان های خانگی مانند استراحت
- زانو درد های ناشی از جراحت
- عدم تحمل وزن روی زانو
- عدم توانایی در خم و صاف کردن زانو بیش از چند دقیقه
- تورم قابل توجه زانو
در چه شرایطی باید به اورژانس مراجعه کنیم؟
در موارد زیر با اورژانس تماس بگیرید:
- وجود آسیب تروماتیک (مثل تصادف یا سقوط) و عدم توانایی حرکت دادن زانو
- عدم توانایی یا مشکلات مربوط به راه رفتن
- بروز درد ناگهانی یا شدید
- احساس ضعف یا بی حسی در پا
- سرد بودن پوست روی پا
- گرم، قرمز یا متورم بودن پوست زانو، به خصوص در شرایطی که بیمار تب دارد
درمان قفل شدن زانو
مراقبت در منزل
برخی از درمان های خانگی عبارتند از:
- استراحت : از فعالیت‌هایی که روی زانو فشار وارد می‌کنند، مانند دویدن یا پریدن خودداری کنید و زمانی را به بهبودی اختصاص دهید. از ورزش هایی که باعث خم شدن بیش از حد زانوها می شوند، اجتناب کنید. با گذشت زمان، می توان حجم فعالیت های ورزشی برای تقویت عضلات ناحیه زانو را افزایش داد.
- تمرین های کششی : با انجام فعالیت های کششی ساده و خانگی می توان ماهیچه های اطراف زانو را تقویت و مفصل زانو را تثبیت کرد. پزشک ممکن است با توجه به شرایط بیمار توصیه های اختصاصی تری را پیشنهاد کند.
- استفاده از کیسه یخ : از یخ برای کاهش التهاب، تورم و درد استفاده می شود.
- داروهای ضد درد : داروهای بدون نسخه از جمله استامینوفن (تیلنول) یا NSAIDs مانند ایبوپروفن (ادویل، موترین) در کاهش درد موثرند.
درمان های اختصاصی
در صورتی که درد و قفل شدن زانو ادامه داشته باشد، پزشک احتمالا یکی از راه های تشخیصی یا درمان های زیر را تجویز می کند:
- تصویربرداری : تکنیک تصویربرداری با اشعه ایکس یا MRI برای تشخیص علت قفل شدن زانو
- فیزیوتراپی : انجام حرکات کششی و تمریناتی برای تقویت و تثبیت زانو
- استفاده از بریس : محدود کردن حرکت زانو و تثبیت مفصل برای محافظت از مفصل
- دارو : تجویز داروهای تزریقی برای کاهش التهاب و کنترل علائم
- جراحی : در شرایطی که زانو دچار آسیب شدید شده است یا آرتریت طولانی مدت وجود دارد، این اقدام انجام می گیرد. این جراحی می تواند از یک ترمیم ساده غضروف زانو تا تعویض کامل مفصل در آسیب های مزمن متفاوت باشد. قفل شدن حقیقی زانو، که در اثر آسیب استخوان یا غضروف ایجاد می شود، اغلب نیاز به اقدامات جراحی دارد.
دکتر زهره عشقی پزشک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی در شیراز، ارائه کننده خدمات درمان بیماری های اسکلتی و عضلانی و مفاصل، برای دریافت نوبت حضوری جهت معاینه، تشخیص و درمان با شماره تلفن های 07132357021 یا 09337255000 تماس بگیرید.
آدرس کلینیک : شیراز، خیابان زند، روبروی بیمارستان فقیهی (سعدی)، حد فاصل صورتگر و پوستچی، ساختمان هانیه، طبقه دوم، واحد 7
