پوکی استخوان که معنی واقعی عبارت انگلیسی آن”استخوان اسفنجی یا متخلخل” است، استخوان به دلیل نازک شدن ساختار داخلی خود، حتی با یک زمین خوردن یا برخورد جزئی با در ماشین یا وسایل خانه و پوکی استخوان در اثر افزایش سن می شکند.
شکستگی می تواند در هر نقطه ای از اسکلت بدن اتفاق بیفتد، اما شکستگی مچ دست، لگن و ستون فقرات شایع تر هستند. تلاش برای قوی نگه داشتن استخوان ها در هر سنی هوشمندانه است.
داشتن یک استخوانبندی محکم در دهه‌های پس از 50 سالگی، زمانی که یک زن از هر دو زن و یک مرد از هر پنج مرد به دلیل ضعف استخوان‌ها دچار شکستگی می‌شوند، به اولویت بزرگ‌تری تبدیل می‌شود.
شکستگی استخوان علاوه بر ایجاد درد زیاد، استقلال فرد را کاهش می دهد و حتی عوارض بعد از آن می تواند خطر مرگ به همراه داشته باشد.
خوشبختانه، برای جلوگیری از شکستگی، می توان اقدامات زیادی را چه در خانه و چه با کمک پزشک انجام داد. برای تشخیص و درمان پوکی استخوان در شیراز می توانید به کلینیک دکتر زهره عشقی مراجعه کنید.
علائم شایع پوکی استخوان در اثر افزایش سن
پوکی استخوان معمولاً تا قبل از شکستگی هیچ علامتی ندارد و حتی پس از شکستگی نیز ممکن است به علت عدم وجود جراحت قابل مشاهده، افراد متوجه آسیب دیدگی استخوان نشوند– به خصوص اگر شکستگی در ستون فقرات باشد.
شکستگی های ناشی از حوادث جزئی، احتمالی پوکی استخوان را مطرح می کند.
علائم و نشانه‌های بیشتری که نشان دهنده نیاز به بررسی پوکی استخوان هستند، عبارتند از:
بیشتر بخوانید : فیزیوتراپی سالمندان در شیراز
شکستگی های ناشی از حوادث جزئی
اکثر موارد شکستگی های استخوان ناشی از وارد شدن یک نیروی اصلی منجر به آسیب است.
شکستگی پس از سقوط از ارتفاع، تصادف با اتومبیل یا آسیب های ورزشی منطقی است.
اگر استخوان با وارد شدن کمترین نیرو بشکند، باید احتمال پوکی استخوان را در نظر گرفت.
کاهش قد یا خمیدگی
شکستگی های فشاری ستون فقرات ممکن است به دلیل نداشتن جراحت ظاهری تشخیص داده نشده یا به کشیدگی کمر نسبت داده شوند.
در صورت درگیر شدن چندین مهره، ممکن است قد فرد کوتاه یا در ستون فقرات او انحنای غیرطبیعی ایجاد شود.
نشانه ظاهری افراد مبتلا به شکستگی های فشاری، کوتاه شدن قد با حالتی خمیده است.
کمر درد ناگهانی
کمردرد ناگهانی که هیچ علت واضحی ندارد، گاهی اوقات نشانه ای از شکستگی فشاری در ستون فقرات می باشد.
کمردرد می تواند خیلی ساده مربوط به کشیدگی یک عضله باشد، اما در صورت وجود عوامل خطرزای پوکی استخوان و مشخص نبودن علت کمردرد مداوم یا شدید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
عدم وجود علامت
به یاد داشته باشید که بسیاری از افراد مبتلا به پوکی استخوان تا زمانی که شکستگی رخ ندهد هیچ نشانه ای از ابتلا به این بیماری ندارند.
به همین دلیل، اطلاع از عوامل خطرزا برای ابتلا به پوکی استخوان بسیار مهم است.
اگرچه برخی از آنها قابل کنترل نیستند (مانند زن بودن و داشتن سابقه خانوادگی بیماری)، اما برخی دیگر (مانند سیگار کشیدن، سبک زندگی کم تحرک، مصرف کم کلسیم) را می توان اصلاح کرد.
اگر هر کدام از این موارد در مورد شما صدق می کند، بهتر است در بررسی علائم مشکوک حساسیت به خرج دهید.
پوکی استخوان در اثر افزایش سن
بسیاری از افراد پوکی استخوان را یک “بیماری خاموش” می دانند، زیرا معمولاً هیچ علامت ظاهری وجود ندارد.
متأسفانه افراد با افزایش سن معمولاً دچار کاهش قابل توجه توده استخوانی می شوند و تا زمانی که زمین نخورند و استخوانی نشکند از آن اطلاعی ندارند.
با افزایش سن، مراقب علائم پوکی استخوان باشید، مانند:
- کمر درد ناگهانی
- افزایش حالت خمیدگی بدن
- کوتاه شدن قد
زنان مسن باید در مورد غربالگری پوکی استخوان جدی تر عمل کنند، زیرا خطر ابتلا به این بیماری برای آنها به میزان قابل توجهی بیشتر است.
طبق توصیه متخصصان در حوزه پزشکی، همه زنان بالای 65 سال باید به طور منظم آزمایش تراکم استخوان بدهند.
مردان بالای 70 سال یا افرادی که در معرض خطر از دست دادن توده استخوانی هستند نیز باید غربالگری پوکی استخوان را در نظر بگیرند.
اگرچه پوکی استخوان به خودی خود دردناک نیست، اما می تواند باعث ترک خوردن یا شکستگی استخوان و درد شود.
با اطلاع از ابتلا به پوکی استخوان فرد باید بسیاری از جنبه های زندگی خود را تغییر دهد، مانند تغییر ورزش ها به انواع ورزش های ایمنی که خطری برای شکستگی ایجاد نمی کنند.
درمان پوکی استخوان در اثر افزایش سن
درمان ها در صورت تشخیص ابتلا به این بیماری، به پنج نوع اصلی تقسیم می شوند:
1. کلسی تونین
این دارو به صورت اسپری بینی عرضه می شود. می تواند خطر شکستگی ستون فقرات را تا 25٪ کاهش دهد، اما احتمالا در جلوگیری از انواع دیگر شکستگی ها موثر نیست.
از طرف دیگر، تاثیرات منفی آن برای مصرف کننده قابل تحمل بوده و عوارض جانبی کمی دارد.
2. رالوکسیفن
این دارو به شکل قرص و برای مصرف روزانه عرضه شده و احتمال شکستگی را تا 30 درصد کاهش می دهد.
نحوه عملکرد آن، بسته به نوع بافت، متوقف کردن یا تحریک فعالیت استروژن است. همچنین می تواند خطر ابتلا به سرطان سینه را کاهش دهد.
با این حال، به علت تاثیر آن بر فعالیت استروژن، می تواند باعث مشکلات ناشی از اختلالات هورمونی مانند گرگرفتگی شود و خطر لخته شدن خون را نیز کمی افزایش دهد.
بیشتر بخوانید : درمان پوکی استخوان در شیراز
3. بیس فسفونات ها
مصرف این داروها به صورت قرص، یک بار در روز یا به صورت تزریق داخل وریدی، یک بار در سال تجویز می شود.
آنها خطر شکستگی ستون فقرات را 50٪ تا 60٪ و خطر شکستگی لگن را تا 50٪ کاهش می دهند.
معمولاً پزشکان استفاده از این دارو را برای چندین سال و در صورت لزوم با یک وقفه یک یا چند ساله تجویز می کنند.
اولین تزریق می تواند با عوارض جانبی شدیدی مانند مشکلات دستگاه گوارش فوقانی و علائم مشابه آنفولانزا همراه باشد.
4. دنوزوماب
این دارو یک تزریق زیر جلدی است که دو بار در سال انجام می شود.
میزان تاثیر آن در کاهش خطر شکستگی، مشابه بیس فسفونات ها است اما عوارض جانبی کمتری دارد.
5. هورمون پاراتیروئید
این تزریق زیر جلدی یک بار در روز انجام می شود و خطر شکستگی ستون فقرات را تا 65 درصد و سایر شکستگی را تا 53 درصد کاهش می دهد.
نحوه تاثیر این دارو به جای کاهش دادن سرعت از دست دادن تراکم استخوانی، تحریک رشد استخوان است.
در حال حاضر، بیماران فقط دو سال می توانند از تزریق هورمون پاراتیروئید استفاده کنند.
کدام متخصصین خدمات درمانی پوکی استخوان را درمان می کنند؟
متخصصان خدمات درمانی که پوکی استخوان را درمان می کنند عبارتند از:
- متخصصین عمومی و داخلی و همچنین متخصص زنان،
- متخصصان غدد
- روماتولوژیست ها
- برای درمان شکستگی، جراحان استخوان (ارتوپد)
چه زمانی باید به یک ارائه دهنده خدمات درمانی مراجعه کرد؟
پوکی استخوان در اثر افزایش سن را می توان به یکی از این دو روش تشخیص داد: یا با بررسی وجود شکستگی شکننده – به خصوص در ستون فقرات، لگن، مچ دست، بازو (قسمت بالایی اندام فوقانی)، دنده و لگن – یا از طریق آزمایش تراکم استخوان.
در صورت مشاهده علائم پوکی استخوان، یا وجود عوامل خطرزای متعدد، بهترین کار چکاپ منظم است.
غربالگری پوکی استخوان و تشخیص زودهنگام آن در مراحل اولیه کاهش تراکم استخوان (معروف به استئوپنی) موثرترین راه برای کاهش خطر شکستگی استخوان است.
سوالات متداول
پوکی استخوان بیماری است که در آن استخوان ها ضعیف و شکننده و مستعد شکستگی می شوند
دلیل پوکی استخوان اغلب روند طبیعی پیری و کاهش تراکم استخوان است. عدم تحرک، رژیم غذایی نامناسب و برخی داروها از دیگر عوامل خطرزا برای پوکی استخوان هستند.
پوکی استخوان معمولاً تا زمانی که استخوانی نشکند، علامتی ندارد. شکستگی ها بیشتر در لگن، ستون فقرات یا مچ دست رخ می دهند.
پوکی استخوان از طریق آزمایش تراکم استخوان، مانند اسکن DEXA، قابل تشخیص است.
درمان پوکی استخوان در سالمندان معمولاً اصلاح سبک زندگی مانند ورزش و رژیم غذایی سالم و همچنین مصرف داروهایی برای افزایش تراکم استخوان و جلوگیری از شکستگی است.
بله، با انجام ورزش های تحمل وزن، مصرف کلسیم و ویتامین D کافی، پرهیز از سیگار و مصرف زیاد الکل و مصرف داروهای تجویز شده می توان از پوکی استخوان پیشگیری کرد.
بله، پوکی استخوان می تواند منجر به عوارض جدی مانند درد مزمن، ناتوانی و حتی مرگ شود، به خصوص اگر شکستگی در سن بالا رخ دهد.
پرستاران افراد سالمند می توانند با تشویق آنها به ورزش، فراهم کردن یک رژیم غذایی سالم و اطمینان از مصرف داروها طبق تجویز پزشک، به سالمندان مبتلا به پوکی استخوان کمک کنند.
آنها همچنین می توانند برای جلوگیری از زمین خوردن آنها محیط خانه را طوری تغییر دهند که احتمال آسیب کم شود، مانند برداشتن لوازمی که خطر زمین خوردن را ایجاد می کنند و نصب میله هایی که فرد سالمند بتواند برای تکیه کردن، آنها را با دست بگیرد.
دکتر زهره عشقی پزشک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی در شیراز، ارائه کننده خدمات درمان بیماری های اسکلتی و عضلانی و مفاصل، برای دریافت نوبت حضوری جهت معاینه، تشخیص و درمان با شماره تلفن های 07132357021 یا 09337255000 تماس بگیرید.
آدرس کلینیک : شیراز، خیابان زند، روبروی بیمارستان فقیهی (سعدی)، حد فاصل صورتگر و پوستچی، ساختمان هانیه، طبقه دوم، واحد 7
