آستریکسی، دست لرزه یا آستریکسیس که لرزش به صورت بال بال زدن می باشد، یک اختلال حرکتی است که ثابت نگه داشتن ماهیچه های یک اندام را سخت می کند.
این اختلال حرکتی بیشتر در دست ها و بازوها ایجاد می شود، اما ممکن است در سایر نواحی بدن نیز رخ دهد.
آستریکسی پس از کاهش اندکی در تون عضلانی، باعث ایجاد حرکات تند و سریع و ناهموار می گردد. تاثیر آن در دست ها و بازوها به بال زدن پرنده در حال پرواز تشبیه می شود.
این مشکل گاهی نشانه برخی از بیماری های جدی است. اغلب به آنسفالوپاتی کبدی و سایر مشکلات عملکرد مغز ارتباط دارد و برخی داروهای خاص و ضایعات مغزی در ایجاد آن دخیل هستند. برای درمان باید علت اصلی آن را جستجو و درمان کرد.
در این مقاله به شرح علائم آستریکسی، علل، تشخیص و درمان آن می پردازیم.
آستریکسی برای اولین بار در سال 1949 در افراد مبتلا به بیماری کبدی مشاهده شد و به آن “فلپ کبدی” می گفتند، اگرچه این اصطلاح توصیف کننده خوبی برای این اختلال نیست.
آستریکسی، نه فقط به بیماری کبد، بلکه با انواع دیگر مشکلات مزمن نیز مرتبط است. علاوه بر این، علائم آن به لرزش در مچ دست و بازو محدود نمی شود و ممکن است در سایر قسمت های بدن نیز بروز کند.
اصطلاح «آستریکسیس» که از دو واژه «غیر» و «مستحکم» گرفته شده است، نام پذیرفته شده و ارجح برای این عارضه است.
تشخیص علت به محض شروع علائم، شانس شما را برای رسیدن به بهترین نتیجه افزایش می دهد. درمان مناسب به بهبود سلامت عمومی فرد کمک و علائم آستریکسی را کمتر یا برطرف می کند. برای تشخیص و درمان آستریکسیس می توانید به کلینیک دکتر زهره عشقی در شیراز مراجعه کنید.
انواع آستریکسیس
به طور کلی، آستریکسیس به صورت دو طرفه یا یک طرفه دسته بندی می شود. آستریکسیس دو طرفه که شایع ترین نوع آن است، هر دو طرف بدن وآستریکسیس یک طرفه یک طرف بدن را درگیر می کند.
هر دو نوع آستریکسی نشانه ای از یک بیماری زمینه ای جدی تر هستند. اما هر نوع بیماری زمینه ای عامل این عارضه، یک نوع آستریکسی ایجاد می کند.
دلیل آستریکسی دو طرفه معمولا یکی از چندین نوع آنسفالوپاتی است. آنسفالوپاتی بیماری های موثر بر عملکرد یا ساختار مغز هستند. آستریکسی یک طرفه بیشتر در بیماران مبتلا به ضایعات مغزی متمرکز رخ می دهد.
علائم آستریکسیس
علائم آستریکسی، نامنظم، ناهمزمان (در یک زمان اتفاق نمی‌افتد) و از نظر تکرار و شدت متغیر است. در آستریکسی دو طرفه ممکن است یک طرف شدیدتر از طرف دیگر تحت تاثیر قرار گیرد. علائم آستریکسی احتمالا بر اساس علت اصلی این اختلال و گروه عضلانی آسیب دیده متفاوت خواهد بود.
عضلات در حالت استراحت، علائم آستریکسی را ایجاد نمی کنند. علائم زمانی رخ می‌دهد که سعی می‌کنید با استفاده از عضلات آسیب‌دیده، اندام را در وضعیت ثابتی نگه دارید. این ماهیچه‌هایی که آسیب می بینند معمولا در دست‌ها و مچ‌ها هستند، اگرچه زبان، پا و تمام ماهیچه های اسکلتی نیز می‌توانند درگیر شود.
فرد مبتلا به آستریکسی هنگام تلاش برای ثابت نگه داشتن قسمت آسیب دیده بدن، احتمالاً پس از کمی کاهش تون عضلانی در عضلات درگیر، دچار علائم زیر می شود:
- میوکلونوس منفی (تکان خوردن ناگهانی و غیرارادی عضله در اثر شل شدن عضله و از بین رفتن تون عضلانی )
- تکان های بی تعادل
- لرزش ناهمزمان، در آستریکسیس دو طرفه، به جز عضلات صورت
بیشتر بخوانید : فیزیوتراپی دست در شیراز
علت آستریکسیس
دلایل آستریکسی تا حد زیادی ناشناخته باقی مانده است. این بیماری با طیف وسیعی از مشکلات مرتبط با اختلالات عصبی (مغز و اعصاب) و انواع دیگر اختلالات ارتباط دارد.
طبق تحقیقات، دلیل این بیماری وجود نقصی در قشر حرکتی اولیه است؛ ناحیه‌ای از مغز که مسئول شروع حرکات بدن می باشد.
طبق یک نظریه دیگر، برخی از سلول های مغزی بیش فعال باعث جابجایی مایع در مغز شده و با به خطر انداختن سد خونی مغزی (محدوده جداکننده بین مایع برون سلولی مغز در سیستم اعصاب مرکزی و جریان خون گردشی در بدن)، توانایی کنترل حرکت را مختل می کند.
دلیل آستریکسی دو طرفه عمدتاً برخی از انواع داروها و آنسفالوپاتی های متابولیک است که بر عملکرد مغز تأثیر می گذارند. موارد زیر از دلایل آستریکسیس دو طرفه هستند:
- آنسفالوپاتی های متابولیک : از جمله نارسایی کبد، نارسایی قلبی، نارسایی تنفسی و آزوتمی (افزایش نیتروژن اوره خون (BUN))
- آرام بخش ها : بنزودیازپین ها و باربیتورات ها
- داروهای ضد تشنج : دیلانتین (فنی توئین)، تگرتول (کاربامازپین)، دپاکوت (والپروئیک اسید) و نورونتین (گاباپنتین)
- آنتی سایکوتیک : لیتیوم
- آنتی بیوتیک : فورتاز (سفتازیدیم)
- ضد استفراغ : رگلان (متوکلوپرامید)
- ضایعات مغزی دو طرفه
- ناهنجاری های بیوشیمیایی : هیپومنیزیمی (کمتر از سطح طبیعی منیزیم) و هیپوکالمی (کمتر از سطوح طبیعی پستاسیم)
علت آستریکسیس یک طرفه با وجود ضایعات مغزی متمرکز در نواحی مغزی زیر مرتبط است:
- تالاموس
- کرونا رادیاتا
- ناحیه سرخرگ مغزی پیشین یا شریان مغزی قدامی
- قشر حرکتی اولیه
- لوب جداری
- مخچه
- مغز میانی
- پل مغزی یا پونز
تشخیص آستریکسیس
روش اصلی تشخیص آستریکسی معاینه فیزیکی و انجام تست آستریکسی است که در آن به بیمار گفته می شود که:
1. با چشمان بسته بایستد.
2. مچ دست خود را دورسی فلکس کند ( خم کردن آنها به سمت ساعد از بالا، مانند حالت دست ها هنگام متوقف کردن ترافیک).
3. انگشتان خود را مانند فشار دادن به دیوار باز کند.
بیمار باید تا 30 ثانیه در این حالت بماند. پس از چند ثانیه نگه داشتن مچ دست در این موقعیت، مشخصه «فلپ» که در مچ دست آستریکسیس ایجاد می‌شود، قابل مشاهده خواهد بود.
اگر مفصل ران درگیر شده باشد، بیمار باید به پشت دراز بکشد و زانوهای خود را به سمت بیرون خم کند. در حالی که پاها صاف هستند باید زانوها به طرفین بیفتند.
اگر آستریکسیس وجود داشته باشد، یک سری حرکات لرزشی (حالت بال بال زدن) رخ خواهد داد.
بسته به وضعیت کلی سلامتی فرد و علائم موجود، ارائه دهنده خدمات درمانی برای تشخیص قطعی، یک یا چند آزمایش زیر را تجویز می کند:
- آزمایش خون برای اندازه گیری سطوح مواد شیمیایی یا مواد معدنی در خون
- سی تی اسکن (CT) یا ام آر آی (MRI) برای بررسی عملکرد مغز و شناسایی آسیب یا ناهنجاری‌های مرتبط با علائم
- الکتروانسفالوگرام (EEG) برای بررسی فعالیت الکتریکی مغز و شناسایی آنسفالوپاتی یا سکته مغزی
با توجه به نتایج آزمایش‌ها، ارائه‌دهنده خدمات درمانی ممکن است آزمایش‌های بیشتری تجویز کند یا در صورت مشخص نبودن بیماری زمینه ای ایجاد کننده آستریکسی، بیمار را برای شناسایی علت به یک متخصص ارجاع دهد.
اگر از قبل یک بیماری تشخیص داده شده وجود داشته باشد، از تشخیص آستریکسی برای پیش بینی وضعیت آن بیماری استفاده می شود.
درمان آستریکسیس
هیچ درمان خاصی برای آستریکسیس وجود ندارد. درمان توصیه شده غیرمستقیم است زیرا با توجه به بیماری زمینه ای ایجاد کننده علائم انجام می شود.
قبل از درمان آستریکسیس، ممکن است درمان هایی جهت ترمیم آسیب وارد شده به کبد، کلیه ها، مغز یا سیستم عصبی صورت گیرد.
برای مثال، آستریکسیس شناخته شده ترین علامت آنسفالوپاتی کبدی است؛ یک سندرم برگشت پذیر که در بیماری پیشرفته کبد رخ می دهد. اگر آستریکسیس با این عارضه مرتبط باشد، درمان‌های زیر توصیه می شوند:
- مصرف Xifaxan (ریفاکسیمین) برای از بین بردن باکتری ها
- قطع و/یا تغییر داروهایی که احتمال می رود در ایجاد علائم دخیل باشند
- مصرف جنرلاک (لاکتولوز) برای جلوگیری از جذب آمونیاک و از بین بردن آمونیاک اضافی از روده بزرگ
- انجام تغییرات توصیه شده در سبک زندگی و رژیم غذایی برای کاهش خطرات سلامتی
بیشتر بخوانید : درمان ضعف دست و بازو در شیراز
پیش بینی نتیجه درمان آستریکسی
انتظارات از نتیجه درمان برای بیماران مبتلا به آستریکسیس نسبتاً خوب است. با درمان یا بهبود بیماری زمینه‌ای ایجاد کننده آستریکسیس، علائم کاهش یافته یا بهبود می یابند.
به عنوان مثال، علائم انسفالوپاتی کبدی معمولا برگشت پذیر هستند. زمان و درجه بهبود این عارضه، بسته به شدت بیماری زمینه ای و میزان قابل درمان بودن آن، متفاوت است.
مقابله با آستریکسی
آستریکسیس می تواند زندگی عادی را دشوار کند، به خصوص اگر لرزش در دست ها و مچ دست باشد. لزرش دست انجام کارهای روزانه مانند نوشتن، رانندگی و آشپزی را سخت می کند.
این وضعیت معمولا موقتی است، بنابراین بهبود لرزش به یافتن علت و پیشرفت در درمان بیماری زمینه‌ای، بستگی دارد.
ارائه‌دهنده خدمات درمانی در صورت نیاز درمان هایی را برای جبران اثرات آستریکسیس تعیین خواهد کرد. در صورت لزوم، ترکیبی از فیزیوتراپی، دارو، و/یا کاردرمانی به بیمار کمک می کند تا با مشکلات ناشی از لرزش در زندگی روزمره خود کنار بیایید.
خلاصه
آستریکسیس یک اختلال حرکتی و نشانه ای از یک بیماری جدی تر است. این عارضه هنگام تلاش برای ثابت نگه داشتن عضلات اندام آسیب دیده، باعث از دست دادن تون عضلانی و به دنبال آن لرزشی کوتاه می شود.
این مشکل اغلب دست ها و مچ دست ها را درگیر می کند. اما ممکن است در پاها، باسن، گردن، لب ها، پلک ها یا هر ماهیچه اسکلتی دیگری نیز ایجاد شود.
تاثیر آن در دست ها و بازوها شبیه بال زدن یک پرنده در حال پرواز است. این مشکل، به دلیل ارتباط آن با آنسفالوپاتی کبدی، برای اولین بار با عنوان فلپ کبد توصیف شد، اما بسیاری از مشکلات موثر بر عملکرد مغز، در ایجاد آن تاثیر دارند. به همین دلیل، نام آستریکسیس ترجیح داده می شود.
برای درمان، باید منشا علائم مشخص و درمان شود. پس از درمان علت، توانایی فرد در کنترل عضلات آسیب دیده بهبود یافته و اغلب به حالت عادی باز می گردد.
آستریکسی شایع نیست، اما عملکرد طبیعی بدن را مختل می کند. این عارضه علاوه بر ایجاد ناراحتی، نشانه ای از یک مشکل جدی تر است. در صورت مشاهده علائم این اختلال حرکتی، با ارائه دهنده خدمات درمانی خود تماس بگیرید.
دکتر زهره عشقی پزشک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی در شیراز، ارائه کننده خدمات درمان بیماری های اسکلتی و عضلانی و مفاصل، برای دریافت نوبت حضوری جهت معاینه، تشخیص و درمان با شماره تلفن های 07132357021 یا 09337255000 تماس بگیرید.
آدرس کلینیک : شیراز، خیابان زند، روبروی بیمارستان فقیهی (سعدی)، حد فاصل صورتگر و پوستچی، ساختمان هانیه، طبقه دوم، واحد 7
