یکی دیگر از کاربردهای فیزیوتراپی در بهبود و درمان سوختگی است. در این مقاله قصد داریم به بررسی این موضوع بپردازیم.
سوختگی چیست
سوختگی آسیبی است که در اثر حرارت، مواد شیمیایی، الکتریسیته، تشعشعات یا نور خورشید به پوست و بافت زیرین آن وارد می شود.
این آسیب دیدگی بسته به شدت حرارت، بافت های سوخته و مدت زمانی که پوست در معرض آن ها قرار گرفته می‌تواند خفیف باشد و یا حتی زندگی فرد را تهدید کند.
در مراکز فیزیوتراپی با توجه به شدت و نوع سوختگی از انواع روش های درمانی استفاده می شود. برای درمان و فیزیوتراپی سوختگی می توانید به کلینیک مهراز در شیراز مراجعه کنید.
درجات سوختگی
درجات سوختگی متفاوت می باشند. درجه سوختگی بر اساس شدت آسیب دیدگی پوست و عمق سوختگی تعیین می شود.
سوختگی درجه 1
سوختگی درجه 1 خفیف است و در آن خارجی ترین لایه پوست یا همان اپیدرم تحت تاثیر قرار می گیرد.
در این نوع از سوختگی لایه بالایی پوست قرمز و دردناک شده، اما هیچ نوع تاولی در ناحیه آسیب دیده مشاهده نخواهد شد.
سوختگی درجه 2
در سوختگی درجه 2، لایه دوم پوست یا همان درم دچار آسیب می شود. در این نوع از سوختگی، درد، قرمزی، تورم و تاول مشاهده خواهد شد.
سوختگی درجه 3
در سوختگی درجه 3، هر سه لایه پوست یعنی اپیدرم، درم و هایپودرم آسیب می بینند. سوختگی غدد عرق و فولیکول های مو را نیز از بین می برد.
این احتمال نیز وجود دارد که ماهیچه ها، چربی ها، اعصاب و استخوان ها نیز دچار آسیب شوند. پوست سوخته به رنگ سیاه، سفید یا قرمز در می آید.
انواع سوختگی
- سوختگی های جزئی : در این سوختگی، منطقه سوخته کمتر از 10 درصد از بدن فرد تخمین زده می شود.
- سوختگی های متوسط : در این نوع سوختگی، منطقه سوخته حدود 10 درصد از بدن فرد تخمین زده می شود.
- سوختگی های شدید : در این سوختگی، منطقه سوخته بیش از 10 درصد از بدن فرد تخمین زده می شود.
بیشتر بخوانید : انواع شدت سوختگی + کنترل و درمان های غیر اورژانسی در شیراز
علل سوختگی
سوختگی به دلایل مختلفی رخ می دهد که در ادامه به چند مورد آن اشاره می شود:
- ریختن یک ظرف آب در حال جوش بر روی پوست حین پخت و پز و آشپزی
- بازی با فندک، کبریت و آتش بازی یا آفتاب سوختگی
- سوختگی هایی که به صورت تصادفی اتفاق می افتد.
- سوختگی ناشی از آتش سوزی که در اثر تماس با شعله رخ می دهد.
- سوختگی که در اثر تماس با مایع داغ اتفاق می افتد.
- سوختگی که بر اثر تماس با اجسام داغی مانند وسایل آشپزی، سیگار یا اتو با پوست رخ می دهد.
- تشعشع اشعه ماوراء بنفش ساطع شده از خورشید که باعث آسیب به پوست می شود.
- سوختگی های الکتریکی که در آن پوست و بافت زیرین باعث سوختگی می شود.
- سوختگی های شیمیایی که در اثر تماس با گازها یا مایعات قابل اشتعال ایجاد می شود.
- سوختگی ناشی از استنشاق گازهای داغ، بخار و غیره که منجر به تورم راه های هوایی و ناتوانی در تنفس می شود.
- سوختگی ناشی از مواد شیمیایی مانند پاک کننده های اسیدی
- تشعشعات رادیویی
علائم سوختگی
علائم به درجه، عمق و شدت آسیب بستگی دارد. علائم سوختگی عبارتند از:
- درد
- تورم
- تاول
- پوست کنده شده
- پوست سفید یا سیاه
تشخیص درجه سوختگی
درجه سوختگی با در نظر گرفتن شدت آسیب تعیین می شود.
معاینه سوختگی برای تعیین درجه یا شدت آن انجام می شود. درصد و عمق بدن با استفاده از قانون نهم تخمین زده می شود.
قانون نهم برای تعیین میزان آسیب دیدگی سطح بدن در بزرگسالان به شرح زیر تعریف شده است:
- هر بازو 9 درصد
- هر پا 18 درصد
- تنه خلفی (پشت بدن) 18 درصد
- تنه قدامی (جلوی بدن) 18 درصد
- سر و گردن 9 درصد
- ناحیه تناسلی 1 درصد
چه داروهایی برای سوختگی تجویز می شوند
ایبوپروفن، استامینوفن، سیلور سولفادیازین، سیلوادین و غیره.
توجه: داروها فقط با اجازه پزشک مصرف شوند.
تصمیمات درمانی به چه منظوری اتخاذ می شوند
- تسکین درد
- کاهش تورم
- جلوگیری از عفونت
- تسریع روند بهبودی
اقدامات درمانی برای سوختگی درجه 1
کمپرس سرد برای کاهش تورم و تسکین درد موثر خواهد بود. ناحیه آسیب دیده برای جلوگیری از عفونت تمیز شود، اما نیازی به پانسمان نیست. برای التیام پوست، استفاده از مرطوب کننده آبرسان کمک کننده خواهد بود.
اقدامات درمانی برای سوختگی درجه 2
پوست سوخته به آرامی با محلول آب و نمک شستشو داده شود. در صورت مشاهده تاول به پزشک مراجعه شود.
اقدامات درمانی برای سوختگی درجه 3
سوختگی های درجه 3 به دلیل حساسیت بالا نیاز به مراقبت های تخصصی پزشکی دارند.
مراقبت های پزشکی برای جلوگیری از عفونت، کم آبی بدن، برداشتن بافت مرده پوست و ترمیم پوست بسیار حیاتی و ضروری است.
لباس هایی که به محل سوختگی چسبیده اند نباید از تن درآورده شوند و استفاده از آب سرد نیز ممنوع است.
فقط پانسمان بر روی ناحیه سوخته قرار داده شود. در صورت نیاز به پیوند پوست یا سایر جراحی‌ها، به بیمار توصیه می‌شود در طول فرآیند جراحی و بهبودی به انجام تمرینات ورزشی بپردازد.
فیزیوتراپی چگونه به درمان سوختگی کمک می کند
فیزیوتراپی یک روش درمانی اثر بخش بعد از بهبودی بیمارانی است که دچار سوختگی شده اند. فیزیوتراپی سوختگی چه خدماتی ارائه می دهد:
- مشاوره در خصوص قرار گیری مناسب روی تخت یا صندلی
- انجام تمرینات فعال یا غیر فعال برای بهبود وضعیت مفاصل آسیب دیده
- انجام تمرینات کششی به منظور بهبود سفتی مفاصل
- استفاده از اسپلینت برای پوست های جمع شده
- ماساژ درمانی برای کاهش حساسیت پوست
- فعالیت های انتقالی
- به کار گیری اولیه فشار
- استفاده از تجهیزات کمکی
- جلوگیری از انقباضات عضلانی
- جلوگیری از ضعف عضلانی
- استفاده از لباس های مناسب برای کنترل سوختگی
- استفاده از وسایل پروتز یا ارتز در صورت نیاز
روش های درمان فیزیوتراپی برای سوختگی
اسپلینت
اسپلینت از جمع شدن پوست پس از ترمیم سوختگی جلوگیری می کند. اسپلینت می تواند از حرکت کردن بخش های مختلف بدن در هنگام حرکت دادن سایر اعضای بدن جلوگیری کند.
استفاده از اسپلینت می تواند در طول انجام تمرینات توانبخشی در درمان سوختگی های سطحی و شدید مفید واقع شود.
اسپلینت بیشتر برای دست مورد استفاده قرار می گیرد. دیگر نواحی که می توان برای آن ها از اسپلینت استفاده کرد عبارتند از:
- انقباض کف دست
- بادکش کردن کف دست
- اصلاح انقباضات پنج انگشت
- سخت شدن فضای بین بافت انگشت شست و انگشت نشانه
- پارگی اکستنسور
- انقباض فلکشن گردن
- فلکشن لگن
- انقباض دورسی فلکشن
تحریک الکتریکی
تحریک الکتریکی برای کاهش درد و خارش ناشی از سوختگی استفاده می شود.
درمان امواج فرا صوت
از این روش برای تسکین درد مفاصل و افزایش دامنه حرکتی استفاده می شود.
دستگاه های فشرده سازی متناوب
دستگاه های فشرده سازی متناوب به کاهش تورم در اندام ها کمک می کنند.
در این روش، با استفاده از بستن بانداژهای محکمی که به محل سوختگی فشار می آورد از ایجاد اسکارهای هیپرتروفیک جلوگیری می شود.
اسکارهای هیپرتروفیک دامنه حرکتی فرد را محدود می کنند.
دستگاه های حرکت انفعالی مداوم (CPM)
بیمارانی که به درمان های اضافی دامنه حرکتی برای نواحی خاص بدن نیاز دارند و نیز افرادی که عمل جراحی بریدن استخوان سازی نابجا را انجام داده اند، می توانند از این روش بهره ببرند.
ماساژ درمانی
در ماساژ درمانی، جای زخم ناشی از سوختگی با استفاده از لوسیون یا مرطوب کننده به آرامی ماساژ داده می شود. ماساژ درمانی می تواند به کاهش درد و افزایش انعطاف پذیری ناحیه آسیب دیده منجر شود.
روغن تراپی پوست
روغن تراپی پوست به حفظ رطوبت و انعطاف پذیری پوست کمک می کند.
فیزیوتراپیست با اعمال این روش علاوه بر این که به بیمار کمک می کند تا خارش کمتری را احساس کند از ترک خوردگی پوست نیز جلوگیری می کند.
دامنه حرکتی و تمرینات کششی
تمرینات فعال و غیر فعال برای افزایش دامنه حرکتی لازم هستند. انجام تمرینات کششی به صورت آهسته و پایدار به انقباض پوست کمک می کنند.
انجام این کار با استفاده از تراکشن، اسپلینت و وزنه نیز امکان پذیر است.
تمرینات تقویتی
تمرینات ایزومتریک و ایزوتونیک بعد از یک بی تحرکی طولانی مدت به فرد در کاهش انقباضات کمک می کند.
تمرینات تناسب اندام همراه با تمرینات تقویتی ایزوکنتیک نیز توسط فیزیوتراپیست توصیه خواهد شد.
حمایت روانی
فرد آسیب دیده به حمایت روانی و احساسی نیز نیاز داد. آسیب سوختگی منجر به افسردگی می شود و همین مسئله می تواند باعث اختلال در استقلال عملکردی فرد شود.
فیزیوتراپیست با انجام و آموزش تمرینات تقویت اعصاب به بیمار در داشتن یک خواب آرام و کاهش اضطراب و استرس کمک خواهد کرد.
مجید حسن بیگی فیزیوتراپیست و عضو انجمن فیزیوتراپی ایران در شیراز، ارائه کننده خدمات فیزیوتراپی در شیراز. برای دریافت نوبت حضوری جهت معاینه، تشخیص و درمان با کلینیک فیزیوتراپی مهراز، با شماره تلفن 09010384525 تماس بگیرید.
آدرس کلینیک فیزیوتراپی مهراز: شیراز، خیابان اردیبهشت غربی، تقاطع خیابان فلسطین (باغشاه) و اردیبهشت، ساختمان امیران، طبقه 4
