سندرم تونل کارپال چیست؟ سندرم تونل کارپال ، عارضه ای است که یکی از اعصاب اصلی ناحیه مچ دست را درگیر می کند. تونل کارپال، فضایی است که توسط قوس طبیعی استخوان های مچ دست ایجاد شده است.
نوار ضخیمی به نام رباط عرضی کارپال، سقف تونل را تشکیل می دهد. این بدین معنی است که اندازه تونل نمی تواند تغییر کند، زیرا استخوان ها و رباط، همانند دیوارهای محکم عمل می کنند.
9 تاندونی که باعث خمش انگشتان دست می شوند، به همراه عصب مدین از داخل تونل عبور می کنند. عصب مدین، احساس را برای پوست انگشتان شست، اشاره و میانی و نیز نیمی از انگشت حلقه تامین می کند. این عصب، خط ارتباطی را نیز برای عضلات پایه انگشت شست فراهم می کند.
در صورتی که علائم خواب رفتگی، بی حسی یا گزگز و مور مور در دست هایتان مشاهده کردید، برای انجام معاینه و تست نوار عصب و عضله در شیراز به کلینیک دکتر زهره عشقی متخصص طب فیزیکی و توانبخشی در شیراز مراجعه کنید.
دلایل بیماری سندرم تونل کارپال
شایع ترین علت سندرم تونل کارپال، فشار بیش از حد بر عصب مدین در مچ دست و در داخل تونل است. این فشار اضافی می تواند ناشی از تورم محتویات داخل تونل باشد.
به خاطر آناتومی به خصوص هر بیمار و با وجود اینکه علت دقیق سندرم تونل کارپال مشخص نیست، فاکتورهای بسیاری وجود دارد که می تواند در افزایش فشار یا التهاب نقش داشته باشد، از جمله:
- آرتریت روماتوئید
- نقرس
- آمیلوئیدوز
- عفونت
- آرتریت پسوریاتیک
- زائده های استخوان های کارپال
- تومور
- کیست های گانگلیونی
- شکستگی یا در رفتن مچ دست
- حرکات مکرر در محل کار یا خانه
حتی سفت مشت کردن دست یا نگه داشتن مچ در حالت خمیده می تواند فشار زیادی را به عصب مدین وارد کند. مشت کردن یا خم کردن مچ به مدت طولانی (مثلا مشت کردن دست در زمان خواب، خواندن کتاب یا برخی دیگر از فعالیت ها) می تواند با ایجاد فشار، باعث بی حسی یا مور مور شدن شود.
به محض آغاز این احساس در انگشتان، امکان رفع آن با حرکت دادن انگشتان به جلو و عقب وجود دارد. در صورتی که فشار، چندین هفته تا چندین ماه ادامه پیدا کند، ممکن است پس از انجام فعالیت یا قرار گرفتن مچ در وضعیت مشخص، علائم با سرعت بیشتری بروز پیدا کنند.
تعیین علت ایجاد علائم
حتی این امکان وجود دارد که پس از توقف فعالیت نیز، علائم دیرتر از بین برود. در نهایت، علائم می تواند دائمی شود.
فعالیت های مکرر در محل کار نیز می تواند علائم را تشدید کند. اگرچه، تعیین این موضوع که آیا فعالیت کاری، علت اصلی ایجاد علائم است یا اینکه کار، فقط به طور اتفاقی باعث تشدید عارضه ای شده است که از قبل وجود داشته است، کار پیچیده ای است.
تعیین علت ایجاد علائم، نیازمند تجربه و تخصص پزشک است تا با در نظر گرفتن فاکتورهای بسیار، در این مورد نظر قطعی دهند.
برخی فاکتورهای ریسک وجود دارد که شانس ابتلا به سندرم تونل کارپال را افزایش می دهد. برای مثال، احتمال ابتلا در زنان بیشتر از مردان است.
احتمال ابتلا به سندرم تونل کارپال با افزایش سن بیشتر می شود. بنابراین، این بیماری در کودکان و نوجوانان به ندرت رخ داده و در افراد 40 ساله و بالاتر شایع تر است.
سندرم تونل کارپال در افراد دارای چاقی، دیابت، اعتیاد به الکل، فیبرومیالژیا و کم کاری تیروئید شایع تر است. در صورتی که فردی به سندرم تونل کارپال مبتلا باشد، احتمال ابتلا به فرزندان بیشتر می شود. به علاوه، در طول بارداری، تغییرات هورمونی و احتباس مایعات بدن می تواند تورم و فشار را به تونل بیفزاید.
با وجود اینکه علائم گاهی می تواند در شب تشدید شود، اما اثبات نشده است که خواب باعث سندرم می شود. برخی افراد در هنگام رانندگی دچار علائم می شوند، اما این قضیه نیز لزوما علت اصلی مشکل نیست. برای مثال، وضعیت مچ در زمان رانندگی یا خواب به سادگی می تواند علائم را تشدید کند.
نشانه ها و علائم سندرم تونل کارپال
برخی علائم سندرم تونل کارپال عبارت اند از:
- بی حسی و مور مور شدنی که اغلب در هنگام شب شدیدتر است
- بیدار شدن در طول شب و نیاز به تکان دادن دست
- احساس تورم در انگشتان
- افتادن اجسام از دست به صورت غیر ارادی
- ضعف در گرفتن اجسام
- ناراحتی در مچ، دست یا انگشتان
علامت اصلی سندرم تونل کارپال، بی حسی و/یا مور مور در انگشت شست، اشاره و انگشتان میانی و تمام یا نیمی از انگشت حلقه است. در اغلب موارد سندرم تونل کارپال، بی حسی/مور مور به تدریج خود را نشان می دهد.
علائم می تواند در طول روز یا شب پدیدار شود. گاهی علائم بر اساس زمان، فعالیت یا موقعیت مچ، تغییر پیدا می کند. در برخی مواقع انگشتان دچار بی حسی شده و در سایر مواقع در وضعیت طبیعی قرار دارد.
بیشتر بخوانید : آرتروز انگشتان دست + علائم و درمان
در صورتی که عارضه، تشدید شود، ممکن است بی حسی همیشگی شود. سرعت تشدید علائم می تواند متفاوت باشد؛ در برخی موارد، بسیار تدریجی بوده، به صورتی که فرد به سختی متوجه آن می شود و در موارد دیگر، علائم به طور ناگهانی بروز پیدا می کنند.
نشانه های دیگر سندرم تونل کارپال
در موارد بسیار شدید، عضلات موجود در بخش پایه ای انگشت شست، ضعیف و کوچک می شوند. افتادن اجسام از دست می تواند در اثر بی حسی و/یا ضعف انگشت شست رخ دهد.
در برخی انواع آسیب که در اثر شکستگی یا در رفتن یا خونریزی شدید داخلی، بدشکلی ایجاد شده است، سندرم تونل کارپال به سرعت بروز پیدا می کند.
از آنجا که فشار به سرعت افزایش پیدا می کند، عصب فرصت تنظیم پیدا نمی کند. این امر، اغلب باعث ایجاد علائم شدیدتر به همراه درد شده و نیاز به درمان فوری ایجاد می شود. در صورتی که مشکل فشار عصبی ناگهانی و شدید، با یک آسیب مرتبط باشد، بهبود، غیر قابل پیش بینی تر و آهسته تر خواهد بود.
ناراحتی یا درد نیز می تواند در سندرم تونل کارپال تدریجی رخ دهد. اگرچه، معمولا درد، اولین یا اصلی ترین علامت نیست. درد حاصل از سندرم تونل کارپال، معمولا فقط پس از آغاز بی حسی و مور مور بروز پیدا می کند.
با تسکین بی حسی و مور مور، درد نیز برطرف می شود. تکان دادن دست یا خم کردن/راست کردن مکرر انگشتان دست می تواند بی حسی و مور مور را تسکین دهد.
درد سندرم تونل کارپال، در برخی موارد فقط در دست است و در موارد دیگر به ساق دست و حتی شانه نیز سرایت می کند. درک این موضوع اهمیت دارد که درد بدون بی حسی یا مور مور، معمولا نشانه سندرم تونل کارپال نیست.
درمان و تشخیص سندرم تونل کارپال
تشخیص قطعی و شدت بیماری توسط پزشک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی با صورت میگیرد.
پزشک متخصص بعد از انجام شرح حال و معاینه فیزیکی بیمار با انجام دادن تست تشخیصی نوار عصب و عضله به تشخیص قطعی می رسد.
هنگام انجام معاینه فیزیکی، پزشک ، تست حسی را در هر دو سمت انگشتان و دست اجرا خواهد کرد. گاهی او، تست حسی را بر روی ساق دست و بازو نیز انجام می دهد زیرا بی حسی در بخش خارجی ناحیه عصب مدین، می تواند نشان دهنده مشکل متفاوتی باشد.
گاهی پزشک، تست های دیگری مانند تست فالن، تست تینل و تست فشار نیز انجام می دهد. این تست ها با هدف افزایش فشار وارد بر عصب مدین و در نتیجه، ظاهر شدن علائم طراحی شده اند.
تست نوار عصب و عضله در یافتن دیگر دلایل بی حسی مانند نوروپاتی دیابتی یا رادیکولوپاتی گردنی که ممکن است دارای علائم مشابه باشد نیز می تواند مفید باشد.
تست های تصویربرداری آناتومیکی، اغلب زمانی مفید واقع می شوند که احتمال وجود عارضه های دیگر مانند پارگی رباط یا التهاب تاندون وجود دارد.
بنابراین، این احتمال وجود دارد که پزشک، ابتلا به عارضه ای به غیر از سندرم تونل کارپال را تشخیص دهد. عارضه های دیگری که می توانند باعث بی حسی/ مور مور در دست شوند عبارت اند از عارضه های فشاری در ساق دست، آرنج، شانه یا گردن، فیبرومیالژیا، سندرم درد مایوفاشیال و نوروپاتی محیطی.
درمان های بدون جراحی
هدف اصلی درمان، کاهش یا برطرف کردن دلایل افزایش فشار عصبی است. لازم است درمان منجر به کاهش علائم شود. برخی گزینه های غیر جراحی موجود عبارت اند از:
- داروهای ضد التهابی خوراکی
- تزریق استرویید
- آتل مچ دست
داروهای خوراکی و تزریق، زمانی بیشترین تاثیر را دارد که علائم، مدت زمان کوتاهی است که ظاهر شده و به صورت نامکرر و خفیف خود را نشان می دهد.
آتل بندی مچ، خصوصا در شب، مانع از قرار گرفتن مچ در حالت خمیده می شود. استفاده از آتل مچ، بیشترین تاثیر را بر علائمی دارد که تحت تاثیر موقعیت دست یا مچ هستند.
در مواردی که علائم، خفیف بوده و به تازگی ظاهر شده اند نیز استفاده از آتل اثربخشی بیشتری دارد. اگرچه، نشان داده شده است که آتل حتی زمانی که سندرم تونل کارپال شدید باشد نیز می تواند علائم را بهبود بخشد ، اما نمی تواند آن را درمان کند.
آتل در محدود کردن فعالیت هایی که باعث بی حسی و مور مور می شوند نیز می تواند موثر واقع شود.
درمان به کمک جراحی
آزادسازی رباط تونل کارپال از طریق جراحی، یکی از موثرترین روش های درمانی است. این عمل، فورا فشار اضافی را از روی عصب بر می دارد. تکنیک های جراحی مختلفی برای بریدن رباط کارپال عرضی وجود دارد. با باز کردن رباط، فضای بیشتری در اختیار تاندون ها و عصب قرار گرفته تا بتوانند بدون فشار از میان تونل عبور کنند.
پس از جراحی تونل کارپال، جراح از بیمار می خواهد به طور موقت از فعالیت های معین خودداری کند. به حرکت درآوردن فوری و مکرر انگشتان پس از عمل جراحی، به محدود کردن سفتی، تورم و چسبندگی کمک می کند.
چسبندگی ها، نواحی از بافت اسکار هستند که عصب را به تاندون هایی متصل می کنند که روی آن قرار گرفته اند. در صورت ایجاد چسبندگی، تاندون باعث کشیدگی عصب شده و ممکن است باعث ایجاد علائم شود.
حرکت آرام انگشت و مچ می تواند به جلوگیری از چسبندگی و تحریک تاندون ها و عصب ها به حرکت مجزا کمک کند.
گاهی بافت اسکار و ناحیه مجاور طی چند ماه اول دچار برخی تغییرات خفیف در رنگ، سفتی و حساسیت می شود. این تغییرات طبیعی هستند. اغلب اسکارها پس از چهار ماه، تغییر زیادی پیدا نمی کنند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در برخی موارد، مراجعه به متخصص و انجام تمرینات و دریافت ماساژ اسکار می تواند عملکرد دست را به حالت طبیعی بازگرداند. بازگشت به کار پس از جراحی سندرم تونل کارپال، به علائم هر فرد، نیازهای شغلی و سیاست های کارفرما بستگی دارد.
بیمارانی که به حرفه هایی مشغول هستند که نیاز به فعالیت فیزیکی کمتری دارد، قادرند طی چند روز به محل کار خود بازگردند، اما این مدت برای شغل های دیگر ممکن است هفته ها به طول بینجامد. جراح و درمانگر در مورد بهترین برنامه بهبود با بیمار گفتگو خواهند کرد.
پس از جراحی، اغلب بیماران کمی در محل بریدگی احساس درد می کنند. مطالعات نشان می دهد امکان کنترل درد حاصل از جراحی به کمک استامینوفن، داروهای ضد التهابی غیر استروییدی، یخ، بالا بردن، به حرکت درآوردن زود هنگام انگشت و مچ و محدودسازی فعالیت ها به مواردی که به راحتی انجام می شود، وجود دارد.
به ندرت ممکن است بیماری طی 2-3 روز اول نیازمند دوز اندکی از داروهای مسکن مخدر شود. محدودیت در استفاده از این نوع داروهای قوی اهمیت دارد، زیرا احتمال وابستگی به این داروها یا ابتلا به علائم در زمان توقف مصرف آن ها وجود دارد.
نتایج حاصل از جراحی
نتایج بهتر در صورتی حاصل می شود که تشخیص و درمان تونل کارپال به موقع انجام شده باشد. این بدین معنی است که درمان باید زمانی انجام شود که علائم، شدید نبوده و در برخی مواقع بروز پیدا می کنند.
احتمال بازگشت حس و قابلیت استفاده از ماهیچه پس از جراحی وجود دارد. حتی ممکن است درد نیز فورا تسکین پیدا کند.
اگرچه، در صورتی که در زمان آغاز درمان، علائم به صورت شدید و دائمی باشند، نتیجه نهایی ممکن است نامشخص باشد. گاهی ترمیم می تواند آهسته باشد (شش ماه یا بیشتر). در صورتی که پیش از جراحی، آسیب دائمی ایجاد شده باشد، احتمالا فرد دچار بی حسی خواهد شد.
مراجعه فوری به پزشک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، به محض ایجاد علائم، کلید دستیابی به بهترین درمان و نتیجه است.
دکتر زهره عشقی پزشک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی در شیراز، ارائه کننده خدمات درمان بیماری های اسکلتی و عضلانی و مفاصل، برای دریافت نوبت حضوری جهت معاینه، تشخیص و درمان با شماره تلفن های 07132357021 یا 09337255000 تماس بگیرید.
آدرس کلینیک : شیراز، خیابان زند، روبروی بیمارستان فقیهی (سعدی)، حد فاصل صورتگر و پوستچی، ساختمان هانیه، طبقه دوم، واحد 7
