نوروپاتی محیطی، اختلالی در اعصاب محیطی است. این عصب ها، پیام ها را بین سیستم عصبی مرکزی، مغز و نخاع و بقیه بدن منتقل می کنند.
نوروپاتی محیطی، عبارتی کلی است که بسیاری از عارضه هایی را توصیف می کند که ناشی از آسیب به سیستم عصبی محیطی هستند.
سیستم عصبی محیطی، مسئول ارسال اطلاعات حسی به سیستم عصبی مرکزی و از آن است. برای مثال، اعصاب محیطی می توانند به بدن بگویند چه زمانی دست ها سرد هستند.
این عارضه می تواند عصب های مختلفی را درگیر کند و بنابراین قادر است مکان های مختلف را به روش های متفاوت تحت تاثیر قرار دهد. نوروپاتی محیطی می تواند یک عصب را به تنهایی یا چندین عصب را به طور هم زمان درگیر کند.
بیشتر بخوانید : درمان درد عصبی
نمونه های نوروپاتی محیطی عبارت اند از:
- درد عصبی پس از زونا که می تواند تا ماه ها پس از رفع دانه ها باقی بماند.
- فلج عصب اولنار، مثلا پس از آسیب به آرنج
- سندرم تونل کارپال که تحت تاثیر فشردگی اعصاب مچ است.
- فلج عصب پرونئال که ناشی از فشردگی عصب فیبولار در پا است.
- فلج بل که نوعی از نوروپاتی است که یک عصب را درگیر کرده و صورت را تحت تاثیر قرار می دهد.
نوروپاتی محیطی، اختلالی در اعصاب محیطی است که اگر به موقع درمان نشود، به سیستم عصبی مرکزی آسیب می رساند. در نتیجه در صورت دیدن هر گونه از علائم بهتر است به دکتر زهره عشقی متخصص برجسته طب فیزیکی و توانبخشی در شیراز مراجعه کنید.
علائم نوروپاتی محیطی
علائم نوروپاتی محیطی، بر اساس نوع نوروپاتی متغیر است. محققان، 100 نوع مختلف از این عارضه را شناسایی کرده اند.
به طور کلی، انواع مختلف آن به سه دسته تقسیم بندی شده و هر دسته، علائم خودش را دارد.
نوروپاتی حسی
این نوع، اعصاب حسی را درگیر کرده و احساس درد، لمس و دما را تحت تاثیر قرار می دهد.
ممکن است فرد، علائم زیر را تجربه کند:
- کاهش توانایی فرد در احساس لرزش و لمس
- سوزن سوزن شدن و حساسیت بیش از حد
- افزایش درد یا ناتوانی در احساس درد
- از دست دادن توانایی تشخیص تغییرات در گرما و سرما
- اختلال در هماهنگی و تعادل
- دردهای شدید و منقطع، خسته کننده یا احساس تیر کشیدنی که ممکن است در شب شدیدتر باشد
خصوصا در مواردی که علت عارضه، دیابت است، نوروپاتی حسی می تواند منجر به زخم پا، عفونت و قانقاریا نیز شود.
نوروپاتی حرکتی
این عارضه، عضلاتی را درگیر می کند که مغز به صورت ارادی کنترل می کند. علائم این نوع عبارت اند از:
- ضعف عضلانی که منجر به ناپایداری و اختلال در انجام حرکات کوچک مانند بستن دکمه های پیراهن می شود
- کاهش حجم عضلات
- گرفتگی عضله
بیشتر بخوانید : انواع آسیب مغزی و علائم آن
نوروپاتی اتونومیک
این عارضه، فرآیندهایی را در بدن درگیر می کند که مغز به طور غیر ارادی کنترل می کند. علائم عبارت اند از:
- اختلال در تعریق
- عدم تحمل گرما
- اختلال در کنترل مدفوع و ادرار
- اختلال در فشار خون
- اختلال در بلع
درمان نوروپاتی محیطی
هدف از درمان، رفع علت زمینه ای است یا تسکین درد و جلوگیری از آسیب بیشتر. درمان های موجود عبارت اند از:
- حفظ سلامت عصب با داشتن سبک زندگی سالم. این امر شامل ورزش، غذای سالم، وزن مناسب، رفع کمبود ویتامین و عدم مصرف الکل یا سیگار است.
- مدیریت قند خون در موارد نوروپاتی دیابتی، به منظور پیشگیری از آسیب عصبی بیشتر
- مصرف داروهای سرکوبگر ایمنی، در زمان هایی که علت بیماری، اختلال خود ایمنی یا استفاده از پلاسمافرز است، فرآیندی که طی آن، خون به منظور کاهش التهاب، پاکسازی می شود
- عدم تماس با مواد سمی یا قطع مصرف داروهای مشکل ساز به منظور جلوگیری از آسیب عصبی بیشتر
- استفاده از آتل دست و پا یا کفش ارتوپدی به منظور کمک به سازگاری با ناتوانی فیزیکی ناشی از علائم حرکتی
داروهای مورد استفاده برای درد نوروپاتی
داروهایی که به رفع علائم کمک کرده اما مشکل را درمان نمی کنند، عبارت اند از:
پزشک متخصص بر اساس نوع نوروپاتی و شدت نوروپاتی داروهای زیر را تجویز میکند.
- داروهایی که معمولا برای صرع به کار می رود، مانند گاباپنتین
- داروهای ضد افسردگی مانند ونلافاکسین
- دولوکستین که می تواند به افراد مبتلا به نوروپاتی ناشی از شیمی درمانی کمک کند
- پچ های پوستی تجویزی مانند لیدودرم برای کاهش درد موضعی موقتی. لیدوکائین موضعی نیز در این دسته قرار دارد. این پچ ها مانند باند هستند و می توان آن ها را به اندازه دلخواه برش داد.
- داروهای ضد التهابی غیر استروییدی مانند ایبوپروفن که به کنترل دردهای خفیف تر کمک می کند.
- پمادها و کرم های موضعی که می تواند به تسکین درد کمک کند.
لازم است در انتخاب نوع درمان، هرگونه داروی دیگری که فرد به خاطر سایر عارضه ها استفاده می کند، در نظر گرفته شود تا از بر هم کنش های ناخواسته جلوگیری شود.
درمان های مربوط به مونونوروپاتی
در تمام مواردی که نوروپاتی در اثر فشردگی یک عصب رخ می دهد، درمان صرف نظر از اینکه کدام عصب درگیر شده باشد، یکسان بوده و روشی که انتخاب می شود به ثابت یا گذرا بودن فشردگی بستگی دارد.
در صورتی که فرد از عامل ایجاد فشردگی عصب پرهیز کند، فلج اولنار، رادیال یا پرونئال می تواند موقتی و برگشت پذیر باشد. برای مثال، فرد مبتلا به فلج عصب اولنار نباید به آرنج درگیر تکیه کند.
ممکن است نیاز باشد برای کاهش التهاب، فرد استراحت کرده، از گرما استفاده کرده یا به مدت محدود دارو مصرف کند.
در سندرم تونل کارپال، درمان ها شامل آتل بندی مچ و مصرف داروهای کورتیکواسترویید به صورت خوراکی یا تزریقی است.
در صورتی که نوروپاتی حاصل از فشردگی یک عصب، به این اقدامات پاسخ نشان ندهد، در موارد نادر نیاز به جراحی است. در مواردی که فشردگی، ثابت باشد، مثلا تحت تاثیر تومور، نیز ممکن است نیاز به جراحی باشد.
بیشتر بخوانید : درمان سندرم تونل کارپال
درمان های غیر دارویی
درمان های غیر دارویی شامل طب سوزنی، تمرین درمانی، لیزر درمانی می باشد. این روش ها می تواند به فرد کمک کند درد حاصل از عارضه را مدیریت کند.
در برخی افراد، استفاده از دستگاه تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست موثر واقع می شود. این دستگاه با ایجاد یک جریان الکتریکی کوچک، در پیام های عصبی تداخل ایجاد می کند.
دلایل نوروپاتی محیطی
بسیاری از انواع نوروپاتی، دلیل مشخصی ندارند اما برخی عارضه ها می تواند مشکل را تحریک کند، از جمله:
- بیماری مزمن کلیوی: در صورتی که کلیه ها کار خود را به درستی انجام ندهند، عدم تعادل نمک ها و مواد شیمیایی می تواند منجر به نوروپاتی محیطی شود.
- آسیب: زونا، عفونت HIV، بیماری لایم و بیماری های ویروسی می تواند منجر به آسیب عصبی شود.
- سندرم گیلن-باره: این سندرم، نوع خاصی از نوروپاتی محیطی است که با عفونت آغاز می شود.
- برخی اختلالات خود ایمنی: از جمله رماتیسم مفصلی و لوپوس اریتماتوزیس سیستمیک
- برخی انواع سرطان: شامل لنفوم و مولتیپل میلوما
- بیماری مزمن کبدی
دلایل دیگر عبارت اند از:
- مصرف بیش از حد الکل
- برخی داروها از جمله داروهای درمان شیمی درمانی و HIV
- کمبود ویتامین B12
- تماس با مواد سمی مانند آفت کش ها و حلال ها
اختلالات عروق خونی کوچک می تواند منبع خونی مورد نیاز عصب ها را کاهش داده و منجر به آسیب بافت عصبی شود. برخی تومورهای خوش خیم نیز می تواند بافت عصبی را درگیر و منجر به درد نوروپاتیک شود.
نوروپاتی دیابتی
دیابت، شایع ترین علت نوروپاتی محیطی مزمن در آمریکا است. حدود 60-70% از افراد دیابتی به شکلی از آسیب عصبی حسی، حرکتی یا اتونومیک دچار خواهند شد. بسیاری نیز درگیر مشکلات و زخم های پا خواهند شد.
قند خون بالا باعث آسیب به دیواره های عروق خونی کوچکی می شود که اکسیژن و مواد مغذی را به اعصاب انتهایی دست ها و پاها و اندام های ضروری بدن مانند چشم ها، کلیه ها و قلب می رسانند.
هر زمان که پوست آسیب ببیند، از دست رفتن احساس، ریسک آسیب را به میزان بیشتری افزایش می دهد.
تشخیص نوروپاتی محیطی
نوروپاتی محیطی موجب ایجاد بسیاری از علائم می شود. معمولا پزشک، کار خود را با بررسی سابقه پزشکی فرد آغاز خواهد کرد.
این کار شامل جمع آوری اطلاعات در مورد تمامی علائم، جزئیات زندگی فرد، خطرات محیطی احتمالی و احتمال ابتلا به بیماری های عفونی یا نورولوژیکی است.
مرحله بعد، معاینه فیزیکی و نورولوژیکی بوده که به پزشک کمک می کند هرگونه آسیب عصبی را شناسایی کند.
پزشک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی با انجام تست نوار عصب و عضله به تشخیص قطعی میرسد و همچنین شدت بیماری هم ذکر میکند.
در صورتی که پزشک، وجود نوروپاتی را تایید کند، به دنبال علت آن خواهد رفت. سپس پزشک، فرد را برای انجام تست خون و بررسی آن از نظر ابتلا به دیابت و دیگر عارضه های زمینه ای ارجاع خواهد داد.
پزشک، کمبود ویتامین، اختلال کلیوی یا کبدی، عفونت، اختلالات متابولیکی یا هرگونه سلول ایمنی که می تواند نشان دهنده اختلال ایمنی باشد را بررسی خواهد کرد. در برخی موارد ممکن است پزشک برای رد احتمال وجود اختلال ژنتیکی، انجام یک تست را تجویز کند.
در صورتی که این تست ها نتوانند علت عارضه را مشخص کنند، پزشک، تست های دیگری را تجویز خواهد کرد.
نتیجه گیری
نوروپاتی محیطی بر اساس علت زمینه ای و اعصابی که آسیب دیده است، متغیر است.
در صورت درمان علت زمینه ای، ممکن است برخی موارد به مرور زمان بهبود یابند، اما در سایر موارد، آسیب می تواند دائمی بوده یا به مرور زمان تشدید شود.
خلاصه
نوروپاتی محیطی، عارضه های مختلفی را توصیف می کند که به سیستم عصبی محیطی آسیب می رساند. بسیاری از عارضه های زمینه ای می تواند باعث نوروپاتی شده و در سیگنال های عصبی فرد اختلال ایجاد کند.
دکتر زهره عشقی پزشک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی در شیراز، ارائه کننده خدمات درمان بیماری های اسکلتی و عضلانی و مفاصل، برای دریافت نوبت حضوری جهت معاینه، تشخیص و درمان با شماره تلفن های 07132357021 یا 09337255000 تماس بگیرید.
آدرس کلینیک : شیراز، خیابان زند، روبروی بیمارستان فقیهی (سعدی)، حد فاصل صورتگر و پوستچی، ساختمان هانیه، طبقه دوم، واحد 7
