درد، یکی از شایع ترین علائمی است که فرد را به سمتی سوق می دهد که در پی دریافت کمک از متخصص طب فیزیکی و توانبخشی یا سایر متخصصین کادر درمان درد برآید. متخصصین طب فیزیکی و توانبخشی، متخصص مدیریت درد هستند.
موسسه بین المللی مطالعات درد، درد را به صورت “یک تجربه حسی و احساسی ناخوشایند که همراه با آسیب بافتی واقعی یا احتمالی است” تعریف کرده است.
این تعریف حاکی از آن است که درد ممکن است ناشی از آسیب واقعی به یک بافت (یعنی استخوان، عضله، تاندون) یا احساس وجود تهدید آسیب به یک بافت باشد.
چه آسیب بافتی، واقعی باشد چه فقط یک احساس باشد، افراد به شکل واقعی، درد را تجربه می کنند.
متخصصین طب فیزیکی و توانبخشی، درد را درمان کرده و کیفیت زندگی فرد را بهبود می بخشند.
برای درمان درد در نواحی مختلف بدن ، مفاصل ، دردهای اسکلتی و عضلانی در شیراز با کلینیک دکتر زهره عشقی متخصص طب فیزیکی و توانخبشی در شیراز تماس بگیرید.
درک مفهوم درد
درد، یکی از شایع ترین علائمی است که فرد را به سمتی سوق می دهد که در پی دریافت کمک از متخصص طب فیزیکی و توانبخشی یا سایر متخصصین کادر درمان برآید. متخصصین طب فیزیکی و توانبخشی، متخصص مدیریت درد هستند.
مدیریت موفق درد به درک علت وجود احساس درد بستگی دارد. درک ما از چگونگی و چرایی وجود درد، طی دهه های گذشته تغییر کرده است.
فهم جدیدی از درد
زمانی باور بر این بود که درد، نشانه آسیب به بافت های بدن است؛ اما اکنون بر این باوریم که درد می تواند سیگنال هشداری نیز باشد که برای باخبر کردن ما از احتمال آسیب و محافظت از ما در مقابل آسیب طراحی شده است.
در نتیجه ی این فهم جدید، اکنون می دانیم که احساس درد لزوما به معنی وقوع آسیب فیزیکی نیست.
زمانی که یک بافت آسیب می بیند یا احتمال آسیب وجود دارد (مثلا هنگام پیچ خوردگی پا) ، عصب های مخصوصی به نام گیرنده درد، اطلاعات را به مغز می فرستند تا نسبت به وجود آسیب هشدار دهند.
بدن به منظور به حداقل رساندن آسیب، پاسخ می دهد (یعنی سیگنال های درد را ارسال می کند تا اطمینان حاصل کند فرد روی پای درگیر نمی ایستد) و این پاسخ با هدف آغاز فرآیند ترمیم نیز هست (یعنی ایجاد تورم می کند تا سلول های ترمیم گر را به محل بیاورد).
اکنون ما می دانیم که در موقعیت های معین، سیگنال های درد هشداردهنده آسیب، می تواند افزایش یا کاهش یابد.
برای مثال، در صورت پیچ خوردگی مچ پا هنگام تلاش برای بیرون آمدن از ساختمان در حال سوختن، ممکن است فرد تا زمان رسیدن به جای امن، متوجه آسیب وارده نشود، زیرا دلیلی مهم تر وجود دارد که سیگنال های هشدار به خاطر آن بازنویسی می شوند: بقا.
علم نشان داده است که تصمیم گیری برای رده بندی اهمیت سیگنال های هشدار در مغز اتخاذ می شود و به همین دلیل به این نتیجه می رسیم که احساس درد در مغز رخ می دهد.
علم، این موضوع را نیز اثبات کرده است که هیچ دو مغزی مشابه یکدیگر نیستند.
بنابراین، تجربه هر فرد از درد، منحصر به فرد خواهد بود –تحت تاثیر شرایط خاص، مانند آنچه در بالا شرح داده شد و نیز فاکتورهای مختلف دیگری که زندگی هر فرد را منحصر به فرد می کند.
این فاکتورها می تواند شامل تجربیات زندگی، سابقه روانشناسی، محیط زندگی و کار و حتی ساختارهای اجتماعی باشد.
تجربیات به دست آمده در گذشته می تواند به کاهش درد در موقعیت های تهدیدکننده کمک کند اما در مقابل نیز می تواند درد را در افراد مبتلا به درد مزمن افزایش دهد.
مشکلات اصلی پیش رو در مدیریت درد
تغییرات اخیر در درک درد، مشکلات عمده متعددی را به همراه داشته است. اول اینکه این تغییر، روش مراقبتی متخصص طب فیزیکی و توانبخشی را تغییر می دهد.
در گذشته، بسیاری از حوزه های مراقبت از سلامت، درمان را بر ترمیم بافت آسیب دیده متمرکز کرده بودند.
اگرچه این روش به بسیاری از افرادی که دچار آسیب شده بودند کمک کرد، اما برخی دیگر نیز گزارش دادند که درد، بیش از زمان لازم برای ترمیم بافت، ماندگار شده است.
بر اساس شواهد اخیر، امروزه متخصصین طب فیزیکی و توانبخشی از روش هایی برای درمان و مدیریت درد استفاده می کنند که نه تنها فقط بر بافت آسیب دیده متمرکز نیستند، بلکه سایر فاکتورها مانند محیط، استرس، روان شناسی و ملاحظات اجتماعی را نیز که ممکن است بر میزان درد تاثیرگزار باشد، برطرف می کنند.
این رویکرد “مغز و بدن” در مدیریت درد، تحول مهمی است که در پاسخ به درک جدید هدف و ماهیت درد رخ داده است.
درد و مسکن های مخدر
استفاده نادرست از مسکن های مخدر به یکی از معضلات سلامت عمومی در ایالات متحده و دنیا تبدیل شده است.
منشا این بحران به اواخر دهه 1990 باز می گردد، زمانی که جامعه پزشکی هیچ مدرکی دال بر خواص اعتیادآور داروهای مسکن بر پایه مخدر نداشت.
هم زمان با آغاز تجویز مکرر مسکن های مخدر توسط کادر درمان به خاطر تاثیر موفق آن ها در تسکین درد در بسیاری از بیماران، شواهد اعتیادآور بودن آن ها خود را نشان داد.
در پاسخ به این بحران، اقداماتی نظیر پیشگیری بهتر از اعتیاد، خدمات درمانی و مدیریت درد بهتر و تحقیقات بهتر به کار گرفته شده است.
ثابت شده است که درمان هایی که توسط متخصصین طب فیزیکی و توانبخشی انجام میشود، یکی از ایمن ترین روش های درمان و مدیریت درد است.
درد چه احساسی دارد؟
ما اغلب، عبارات مختلفی را برای توصیف درد به کار می بریم، اما دانستن اینکه ما درد را همانند دوستان یا خانواده خود احساس می کنیم یا خیر، دشوار است.
نه تنها تجربه درد، مختص هر فرد است، بلکه این درد ممکن است از روزی به روز دیگر و از موقعیتی به موقعیت دیگر تغییر کند.
تحقیقات نشان می دهد درد می تواند به دلایل مختلف تغییر کند:
علم به ما 2 واقعیت مهم را اطلاع می دهد:
1. میزان یا شدت درد، نشانه میزان یا شدت آسیب احتمالی نیست. در واقع، ممکن است هیچ آسیبی وجود نداشته باشد.
2. تجربه درد می تواند تغییر کند؛ دردی که امروز تجربه می شود لزوما با درد فردا یکسان نیست.
علائم و نشانه های درد
ماهیت منحصر به فرد درد می تواند به متخصص طب فیزیکی و توانبخشی کمک کند علت آن را شناسایی کند. مدت زمانی تجربه درد، شاخص مهمی است. درد حاد و مزمن، مشابه نیستند.
- درد حاد، اغلب اوقات بازتاب آسیب بافتی واقعی است.
- درد مزمن، ممکن است به آسیب بافتی مرتبط باشد اما بیشتر به سایر فاکتورها مانند التهاب مزمن، تغییر در حساسیت عصبی، احساسات، آسیب های گذشته و تغییراتی مربوط می شود که در مغز رخ می دهد.
در ادامه، توصیفی کلی از علائم و نشانه هایی آورده شده است که ممکن است فرد در هر یک از دردهای خود تجربه کند.
لازم به ذکر است اگرچه این عبارات به متخصصان در طبقه بندی درد کمک می کند، اما مکانیسم های عامل درد را توصیف نمی کند.
علائم و نشانه های درد مزمن
انسان، درد حاد را به صورت های زیر احساس می کند:
- کمتر از 3 ماه
- به طور موضعی در ناحیه آسیب دیده
- همراه با تورم، گرمی و قرمزی در ناحیه آسیب دیده
- مرتبط با یک آسیب یا حادثه به خصوص
- درد با تحریک بافت آسیب دیده افزایش یافته و با رفع فاکتورهای عامل، کاهش می یابد؛ مثال: در صورت آسیب یا تورم یک تاندون در شانه، ممکن است فرد هنگام بالا بردن دست خود احساس درد کند.
با بازگرداندن دست به حالت اول و برداشته شدن بار از روی تاندون، اغلب اوقات درد، برطرف شده یا حداقل به میزان قابل توجهی کاهش می یابد.
علائم و نشانه های درد مزمن
انسان، درد مزمن را به صورت های زیر احساس می کند:
- بیش از 3 ماه
- دردی که ناشی از آسیب بافتی حاد نیست
- درد گسترده
- دردی که غیر قابل پیش بینی بوده و نمی توان همواره آن را به یک حرکت یا فعالیت به خصوص نسبت داد
- حساسیت بیش از حد نسبت به خفیف ترین تحریکات
- درد همراه با فاکتورهای روانی مانند افسردگی، ترس یا اضطراب
بیشتر بخوانید : سندرم درد مزمن
نحوه تشخیص
بر خلاف سایر بیماری ها، یک روش به خصوص برای تشخیص درد وجود ندارد. متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، برای تشخیص علت درد، سوالاتی را خواهد پرسید، از جمله:
- چه مدت زمانی است که درد داشته اید؟
- درد چگونه آغاز شد؟
- مکان درد کجاست؟
- چه زمان هایی درد را تجربه می کنید؟
- چه نوع فعالیت هایی، باعث شروع درد می شود؟
- چه مدت طول می کشد تا درد برطرف شود؟
- درد چه حسی ایجاد می کند؟
- چه چیزی می تواند درد را تسکین دهد؟
- در مقیاس 0 تا 10، آیا می توانید به میزان درد خود نمره دهید؟
- فکر می کنید علت دردتان چیست؟
- سابقه پزشکی شما در گذشته چیست؟
ممکن است متخصص طب فیزیکی و توانبخشی از فرد بخواهد پرسشنامه ای را پر کند تا مشخص شود درد چگونه می تواند زندگی روزانه فرد را تحت تاثیر قرار دهد.
گاهی برای رد احتمال هرگونه عارضه زمینه ای، بر اساس صلاحدید پزشک متخصص به تست های تصویربرداری مانند اشعه ایکس، سی تی اسکن و ام آر آی نیاز است.
نقش متخصص طب فیزیکی و توانبخشی
پس از تشخیص عارضه، متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، برنامه درمانی به خصوصی را برای کمک به رفع درد طراحی خواهد کرد.
درمان درد حاد
در صورت وجود درد حاد، متخصص طب فیزیکی و توانبخشی در شناسایی بافت آسیب دیده کمک کرده و درمان هایی را برای کمک به تسریع ترمیم و کاهش فشار وارد بر ناحیه آسیب دیده پیشنهاد خواهد کرد.
متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، در مورد چگونگی بازگشت بی خطر به فعالیت های طبیعی بدون آسیب بیشتر به بافت، راهنمایی های لازم را ارائه خواهد داد.
تحقیقات نشان می دهد افرادی که پس از آسیب، سریع تر به فعالیت های روزانه خود بر می گردند، زودتر بهبود یافته و مشکلات بلندمدت کمتری دارند.
متخصص طب فیزیکی و توانبخشی به شناسایی وضعیت هایی که آسیب رسان بوده و وضعیت هایی که آسیب رسان نیستند، کمک کرده و با طراحی درمان ها و تمرینات مناسب به حرکت بافت آسیب دیده کمک می کند.
درمان درد مزمن
در صورت ابتلا به درد مزمن، متخصص طب فیزیکی و توانبخشی می تواند به شناسایی فاکتورهایی کمک کند که می تواند منجر به درد طولانی مدت شود.
این فاکتورها شامل الگوهای حرکتی اشتباه، ضعف عضلانی، سفتی عضلانی، آسیب های گذشته، ترس، احساسات منفی و دیگر رفتارها یا فاکتورهای اجتماعی است که می تواند منجر به درد طولانی مدت شود.
متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، برنامه درمانی را طراحی خواهد کرد که متناسب با نیازهای فردی بوده و شامل تجویز دارو و درمان های غیر جراحی و همچنین منوال تراپی و تمرینات آرام برای تسکین درد است.
گاهی درمان بر آموزش در مورد یافته های اخیر پیرامون درد، به علاوه ی تمرینات ترمیمی و منووال تراپی تاکید می کند. تحقیقات نشان می دهد پس از آموزش بیماران در مورد هدف و دلایل درد، تغییرات مثبتی در مغز رخ می دهد.
تکنیک های درمان درد
از آنجا که مکانیسم های درد متفاوت هستند، هر روش درمانی متفاوت خواهد بود.
بر اساس نیازهای منحصر به فرد هر بیمار، درمان ها شامل ترکیبی از موارد زیر هستند:
- تجویز دارو
- لیزر درمانی پرتوان
- طب سوزنی
- شاک ویو تراپی
- تکار تراپی
و تمرین درمانی که شامل:
منوال تراپی یا درمان دستی : منوال تراپی شامل تکنیک های به خصوص با استفاده از دست است که برای ماساژ یا به حرکت درآوردن مفاصل و عضلات به کار می رود.
درمان دستی اغلب در ترکیب با سایر فعالیت ها برای افزایش حرکت به کار می رود و می تواند درد را کاهش دهد.
حرکت و ورزش : حرکت بیشتر و ورزش می تواند یک استراتژی عالی برای کاهش درد باشد. مطالعات نشان می دهد افرادی که به طور منظم ورزش می کنند، کمتر درد را تجربه می کنند.
متخصص طب فیزیکی و توانبخشی فرد را در شناسایی حرکاتی که به کاهش علائم کمک می کند، یاری می کند.
روش های درمانی : متخصص طب فیزیکی و توانبخشی تعیین خواهد کرد که چه روش درمانی جهت هر بیمار ارجح میباشد .
بازگشت تدریجی : از آنجا که اغلب، احساساتی مانند ترس با درد مرتبط هستند، متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، حرکت و فعالیت را به آرامی به زندگی فرد باز می گرداند.
این بازگشت تدریجی شامل آغاز آرام و بی خطر حرکت به روشی بدون درد با هدف شروع فرآیند بازگشت به فعالیت های طبیعی است.
نشان داده شده است که این روش می تواند به کاهش درد و بازگرداندن قابلیت انجام فعالیت های روزمره کمک کند.
استفاده از ابعاد روانشناسی در طب فیزیکی و توانبخشی . تحقیقات نشان می دهد که درد با فاکتورهای روانی مانند ترس، اضطراب و افسردگی مرتبط بوده و از آن تاثیرپذیر است.
برطرف کردن این فاکتورها به کاهش میزان دردی که فرد تجربه می کند، کمک می کند. در صورت ابتلا به درد مزمن، متخصص طب فیزیکی و توانبخشی به فرد کمک می کند فاکتورهای موثر در درد را برطرف کند.
برنامه خانگی : متخصص طب فیزیکی و توانبخشی به طراحی یک برنامه خانگی متناسب با نیازهای فرد کمک خواهد کرد. تحقیقات نشان می دهد ارتباط مثبت بین فرد و متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، با تمرکز بر روی سلامت فرد، فاکتوری مهم در فرآیند بهبود بیمار است.
آیا امکان پیشگیری از این آسیب یا عارضه وجود دارد؟
درد، بخشی طبیعی از زندگی است. این مکانیسم حفاظت برای کمک به بقاء ما طراحی شده است. بدون آن، ما قادر نخواهیم بود به تهدیدها یا آسیب ها واکنش نشان دهیم.
امکان جلوگیری از درد وجود ندارد. کلید مدیریت درد، توقف تبدیل درد از حالت طبیعی و حاد، که ما را از آسیب آگاه کرده و از ما محافظت می کند، به نوع مزمنی است که مانع از انجام کارهایی می شود که به آن علاقه داریم.
متخصص طب فیزیکی و توانبخشی در طراحی استراتژی هایی با هدف فهم بهتر و مدیریت درد به فرد کمک خواهد کرد. برخی نکات برای مدیریت بهتر درد عبارت اند از:
آموزش، کلید موفقیت است. اگر درک کنیم درد چیست، می توانیم از آن برای هدایت بهتر حرکات و فعالیت ها استفاده کنیم.
استراحت، همیشه کارساز نیست. بر خلاف آنچه که در گذشته فکر می کردیم، استراحت طولانی مدت (بیش از یک یا دو روز) در رختخواب، می تواند درد را تشدید کرده و منجر به مشکلات دیگر شود.
متخصص طب فیزیکی و توانبخشی می تواند با طراحی فعالیت های بی خطر به درمان عارضه کمک کند.
ورزش منظم اهمیت دارد. ورزش منظم، مزایای فراوانی دارد، از جمله بهبود وضعیت سیستم عصبی که مسئول ارسال پیام های درد است.
تمدد اعصاب. ما اغلب، مواردی را تجربه می کنیم که می تواند درد را تحریک کند (مانند روز پر استرس، صداهای بلند، موقعیت های ناخوشایند). متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، روش های آرام سازی بدن را به فرد آموزش داده تا از این طریق، سیستم عصبی را به آرامش برساند.
به چه نوع متخصص طب فیزیکی و توانبخشی نیاز است؟
متخصصین طب فیزیکی و توانبخشی، بیش از تمام اعضای کادر درمان، در مورد درد آموزش می بینند. این متخصصین، به روزترین تحقیقات را در حوزه درد، دلایل و چگونگی مدیریت آن انجام می دهند.
متخصصین طب فیزیکی و توانبخشی، متخصصین دردی هستند که از طریق آموزش و تجربه، توانایی مدیریت درد را دارند.
هنگام مراجعه به متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، ممکن است نیاز باشد موارد زیر نیز در نظر گرفته شود:
نکات کلی هنگام جستجو برای یافتن متخصص طب فیزیکی و توانبخشی:
- از خانواده و دوستان یا سایر اعضای کادر درمان مشورت بگیرید.
- هنگام تماس با کلینیک طب فیزیکی و توانبخشی برای تنظیم قرار ملاقات، راجع به تجربه متخصص طب فیزیکی و توانبخشی در کمک به افراد مبتلا به عارضه های دردناک بپرسید.
- هنگام ملاقات اول با متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، آمادگی شرح جزئی علائم خود را داشته باشید. یادداشت زمان هایی که درد را تجربه کرده اید، به متخصص در شناسایی بهترین روش توانبخشی کمک خواهد کرد.
دکتر زهره عشقی پزشک متخصص طب فیزیکی و توانخبشی در شیراز، ارائه کننده خدمات درمان بیماری های اسکلتی و عضلانی در شیراز، برای دریافت نوبت حضوری جهت معاینه، تشخیص و درمان با اطلاعات صفحه تماس با ما و مطب ارتباط برقرار کنید.
