درد سیاتیک ناشی از التهاب، گیر افتادگی یا فشردگی یک عصب در کمر است. شایع ترین علت این عارضه، فتق یا لغزیدگی دیسک است که باعث وارد شدن فشار بر ریشه عصب می شود.
اغلب افراد مبتلا به درد سیاتیک، خود به خود به مرور زمان و با مراقبت شخصی بهبود می یابند.
درد سیاتیک یکی از دردهای عصبی است که به دلیل آسیب عصب سیاتیک ایجاد می شود. این بیماری تنها به کمک متخصص توانبخشی قابل درمان است. برای درمان درد سیاتیک در شیراز به متخصص طب فیزیکی و توانبخشی دکتر زهره عشقی مراجعه کنید.
درد سیاتیک، دردی عصبی است که در اثر آسیب به عصب سیاتیک است که از ناحیه سرینی نشات می گیرد. عصب سیاتیک، طولانی ترین و ضخیم ترین عصب در بدن است.
این عصب از پنج ریشه عصبی تشکیل شده است: دو ریشه از ناحیه کمری و سه ریشه از بخش پایانی ستون فقرات که ناحیه خاجی نام دارد. این پنج ریشه به یکدیگر رسیده و عصب سیاتیک راست و چپ را تشکیل می دهند.
در هر سمت بدن، یک عصب سیاتیک از ناحیه سرینی به سمت پایین پا حرکت کرده و دقیقا در زیر زانو به پایان می رسد. در این نقطه، عصب سیاتیک به عصب های دیگر منشعب شده و تا انگشتان پا ادامه پیدا می کند.
آسیب واقعی به عصب سیاتیک، واقعا نادر است اما عبارت “درد سیاتیک” معمولا برای توصیف هرگونه دردی به کار می رود که از کمر نشات گرفته و در جهت پا سرایت می کند.
در صورت ابتلا به درد سیاتیک، فرد، درد خفیف تا شدیدی را در هر نقطه از مسیر عصب سیاتیک تجربه می کند. این عارضه می تواند باعث ضعف عضلانی و بی حسی در پا و احساس ناخوشایند سوزن سوزن شدن در پا و انگشتان پا نیز شود.
بر اساس علت ایجاد درد، افراد، درد سیاتیک را به شیوه های مختلف از جمله درد تیز، تیر کشیدن یا شوک توصیف می کنند.
ممکن است درد، مداوم بوده یا گاه و بیگاه ایجاد شود. به علاوه، معمولا درد در پاها نسبت به کمر شدیدتر است. در صورت نشستن یا ایستادن به مدت طولانی یا در هنگام برخاستن یا چرخاندن بالا تنه، امکان دارد درد تشدید شود.
حرکت شدید و ناگهانی بدن، مثلا در هنگام سرفه یا عطسه نیز می تواند باعث تشدید درد شود.
درد سیاتیک معمولا هر بار فقط یک پا را درگیر می کند. اگرچه، امکان رخ دادن آن در هر دو پا نیز وجود دارد. این امر فقط به این موضوع بستگی دارد که عصب در کدام نقطه از مسیر ستون فقرات گیر افتاده است.
درد سیاتیک می تواند ناگهانی یا تدریجی رخ دهد که به علت ایجاد درد بستگی دارد. فتق دیسک می تواند باعث درد ناگهانی شده، در حالی که آرتروز ستون فقرات به آرامی و به مرور زمان ایجاد می شود.
درد سیاتیک چقدر شایع است ؟ درد سیاتیک، بسیار شایع است. حدود 40% از افراد در ایالات متحده این درد را در طول زندگی خود تجربه می کنند. کمر درد، سومین علت شایع مراجعات به پزشک است.
در موارد زیر، ریسک ابتلا به درد سیاتیک بیشتر است:
برخلاف ناحیه سینه ای که قفسه سینه نقش محافظتی را ایفا می کند، تنها حمایتی که کمر از آن برخوردار است، ماهیچه ها هستند.
این موضوع حقیقت دارد که درد سیاتیک در بارداری شایع است اما افزایش وزن، علت اصلی ابتلا نیست. برای شرح بهتر این موضوع باید گفت که برخی هورمون های بارداری، باعث شل شدن رباط های آن ها می شود.
رباط ها، مهره ها را در کنار یکدیگر نگه داشته، از دیسک ها محافظت کرده و ثبات ستون فقرات را حفظ می کنند. این شل شدن رباط ها می تواند باعث ناپایداری ستون فقرات و لغزیدن دیسک ها شده که در نهایت ممکن است منجر به گیر افتادگی عصب ها و ایجاد درد سیاتیک شود. وزن و موقعیت قرارگیری کودک نیز می تواند بر فشار وارد بر اعصاب بیافزاید.
خوشبختانه روش هایی برای تسکین درد سیاتیک در دوران بارداری وجود دارد و درد پس از تولد از بین می رود.
طب فیزیکی و توانبخشی و ماساژ درمانی، دوش آب گرم، گرما، دارو و روش های دیگر می تواند مفید واقع شود.
بیشتر بخوانید : درمان درد و طب فیزیکی و توانبخشی
درد سیاتیک می تواند ناشی از عارضه های پزشکی متعددی باشد، از جمله:
دیسک ها، صفحات ضربه گیر بین هر مهره در ستون فقرات هستند. فشار ناشی از مهره ها می تواند باعث بیرون زدگی مرکز ژل مانند دیسک شود. زمانی که فتق دیسک در یکی از مهره های کمر رخ می دهد، می تواند به عصب سیاتیک فشار وارد کند.
این اتفاق می تواند عصب سیاتیک را تحت فشار قرار دهد. سندرم پیریفورمیس یک اختلال عصبی-عضلانی کمیاب است.
علائم درد سیاتیک عبارت اند از:
ابتدا، پزشک، سابقه پزشکی فرد را بررسی کرده و در مورد علائم، سوالاتی خواهد پرسید.
طی معاینه فیزیکی، از فرد خواسته می شود راه برود تا پزشک بتواند چگونگی حمل وزن توسط ستون فقرات را تحت نظر قرار دهد. از او خواسته می شود روی انگشتان پا و پاشنه ها راه برود تا استحکام عضلات ساق پا بررسی شود.
در تست دیگری، در حالی که پاهای فرد به صورت صاف قرار گرفته، به پشت دراز می کشد. پزشک به آرامی هر یک از پاها را بلند کرده و یادداشت می کند در چه نقطه ای درد آغاز می شود.
این تست به تعیین اعصاب درگیر و تشخیص وجود مشکل در هر یک از دیسک ها کمک می کند. از فرد خواسته می شود حرکات کششی دیگری را نیز برای تعیین درد و بررسی انعطاف و استحکام عضلانی انجام دهد.
بر اساس آنچه که پزشک طی معاینه فیزیکی به دست می آورد، ممکن است تست های تصویربرداری و انواع دیگر تست ها نیز انجام شود. این تست ها شامل موارد زیر هستند:
هدف از درمان، کاهش درد و افزایش قابلیت حرکت است. بر اساس علت ایجاد درد، در بسیاری از موارد، درد سیاتیک به کمک برخی مراقبت های شخصی به مرور زمان از بین می رود.
مراقبت های شخصی عبارت اند از :
در مصرف آسپرین احتیاط کنید زیرا می تواند باعث ایجاد زخم و خونریزی در برخی افراد شود. در صورتی که نمی توانید از داروهای ضد التهابی غیر استروییدی استفاده کنید، استامینوفن مصرف کنید.
هر فرد مبتلا به درد سیاتیک متفاوت است. نوع درد، شدت درد و علت آن می تواند متفاوت باشد. در برخی بیماران، در مرحله اول، درمانی تهاجمی تر امتحان می شود. اگرچه، در صورتی که گذراندن یک دوره شش هفته ای از درمان های شخصی و سنتی – مانند یخ، گرما، کشش و داروهای بدون نسخه – نتواند درد را تسکین دهد، باید به پزشک متخصص مراجعه و گزینه های درمانی دیگر را امتحان کرد.
گزینه های درمانی دیگر عبارت اند از:
دیگر داروهای با خاصیت تسکین درد شامل داروهای ضد افسردگی تری سایکلیک و داروهای ضد تشنج هستند. بر اساس سطح درد ممکن است از داروهای مسکن تجویزی در اوایل برنامه درمانی استفاده شود.
یک برنامه تمرینی مناسب باید شامل تمرینات کششی برای بهبود انعطاف عضلانی و نیز تمرینات هوازی باشد.
پزشک می تواند فرد را به یک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ارجاع دهد تا برنامه تمرینی کششی و هوازی مناسب فرد را طراحی کرده و تمرینات دیگری را نیز برای تقویت عضلات پشت، شکم و پاها تجویز کند.
این تزریقات که تحت بی حسی موضعی انجام می شود، در کوتاه مدت باعث تسکین درد می شود. امکان دارد فرد در زمان تزریق، مقداری فشار و سوزش را احساس کند.
ماساژ می تواند به اسپاسم عضلانی کمک کند. بیوفیدبک نیز روشی برای کمک به مدیریت درد و کاهش استرس است.
معمولا جراحی ستون فقرات توصیه نمی شود مگر اینکه فرد به کمک روش های درمانی دیگر مانند تمرینات کششی و دارو بهبود نیافته باشد، درد در حال تشدید باشد، ضعف شدید در عضلات پاها وجود داشته یا فرد کنترل ادرار و مدفوع خود را از دست داده باشد.
اینکه جراحی چه زمانی انجام شود، به علت درد سیاتیک بستگی دارد. معمولا جراحی پس از گذشت یک سال از تداوم علائم صورت می گیرد.
دردی که شدید و بی وقفه بوده و مانع از ایستادن یا کار کردن شده و کار فرد را به بیمارستان کشانده است، به درمان تهاجمی تر و جراحی سریع تر نیاز خواهد داشت.
از دست دادن کنترل ادرار و مدفوع نیز در صورتی که ناشی از سندرم دم اسبی باشد، می تواند نیازمند جراحی فوری باشد.
هدف از جراحی ستون فقرات برای درد سیاتیک، اطمینان از پایداری ستون فقرات و برداشتن فشار از روی اعصابی است که گیر افتاده اند.
میکرودیسککتومی . این عمل، روشی با حداقل تهاجم است که برای خارج کردن قطعات دیسکی که دچار فتق شده و به عصب فشار وارد می کند، به کار می رود.
لامینکتومی . در این عمل، لامینا (بخشی از استخوان مهره ای؛ سقف کانال ستون فقرات) که باعث وارد شدن فشار بر عصب سیاتیک شده است، خارج می شود.
معمولا انجام میکرودیسککتومی و لامینکتومی یک تا دو ساعت زمان می برد. زمان ریکاوری به وضعیت فرد بستگی دارد؛ جراح مشخص خواهد کرد چه زمانی می توان به فعالیت های طبیعی بازگشت. معمولا زمان مورد نیاز برای ریکاوری، شش هفته تا سه ماه است.
اگرچه این عمل ها بسیار بی خطر و موثر هستند، اما تمام جراحی ها ریسک خاص خود را دارند. خطرات جراحی ستون فقرات عبارت اند از:
درد سیاتیک در اغلب افراد، به طور کامل بهبود می یابد. اگرچه، درد مزمن می تواند یکی از عوارض درد سیاتیک باشد. در صورت آسیب جدی عصب، امکان دارد ضعف عضلانی مزمن، مانند افتادگی پا رخ دهد که در آن، بی حسی پا، راه رفتن طبیعی را غیر ممکن می سازد.
درد سیاتیک می تواند باعث آسیب عصبی دائمی و در نتیجه، از دست دادن حس در پاهای درگیر شود. در صورت از دست دادن حس در پاها یا وجود هرگونه نگرانی در دوران ریکاوری، با پزشک تماس بگیرید.
بیشتر بخوانید : درد عصبی ، علائم، دلایل و درمان آن
امکان جلوگیری از برخی عوامل درد سیاتیک مانند بیماری تحلیل دیسک، بارداری یا افتادن های اتفاقی وجود ندارد. اگرچه جلوگیری از تمام موارد درد سیاتیک ممکن نیست، اما اقدامات زیر می تواند به محافظت از پشت و کاهش خطر کمک کند:
درد می تواند یکی از نشانه های هشدار اولیه باشد. در صورت احساس درد یا سفتی، پوسچر خود را تصحیح کنید.
در صورت تشخیص ابتلا به درد سیاتیک، چه انتظاری باید داشته باشم ؟ خوشبختانه معمولا درد سیاتیک به مرور زمان و با مراقبت های شخصی از بین می رود. اغلب افراد (80 تا 90 درصد) بدون جراحی بهتر شده و حدود نیمی از این افراد طی شش هفته به طور کامل بهبود می یابند.
در موارد زیر باید فورا به پزشک مراجعه کرد:
آیا عصب سیاتیک، تنها منبع درد سیاتیک است ؟ خیر، عصب سیاتیک، تنها منبع درد سیاتیک نیست. گاهی منبع درد در بالاتر و در بخش کمری ستون فقرات بوده و باعث درد در جلوی ران یا ناحیه لگنی می شود. این درد نیز همچنان درد سیاتیک نامیده می شود.
بیشتر بدانید : آسیب نخاعی کمر و گردن
مشکلات لگنی، از جمله آرتروز لگن، معمولا باعث درد در کشاله ران، درد در هنگام انتقال وزن روی پا یا درد در زمان حرکت پا به اطراف می شود.
در صورتی که درد از پشت شروع شده و به سمت لگن یا پا حرکت کند و باعث بی حسی، سوزن سوزن شدن یا ضعف در پا شود، به احتمال زیاد علت، درد سیاتیک است.
آیا رادیکولوپاتی، همان درد سیاتیک است ؟ رادیکولوپاتی، عبارتی وسیع تر است که علائم حاصل از گیر افتادگی عصب در ستون فقرات را توصیف می کند. درد سیاتیک، یک نوع به خصوص و شایع ترین نوع رادیکولوپاتی است.
گاهی به کمی استراحت و ایجاد تغییر در فعالیت ها نیاز است. اگرچه، استراحت بیش از حد و عدم فعالیت فیزیکی می تواند درد را تشدید و فرآیند ترمیم را با کندی مواجه کند. لازم است سطح فعالیت تا حدی باشد که انعطاف و استقامت عضلات حفظ شود.
پیش از آغاز برنامه تمرینی، برای تشخیص درست به پزشک یا متخصص ستون فقرات مراجعه کنید. توسط این افراد برای طراحی یک برنامه تمرینی و تقویتی مناسب به متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ارجاع داده می شوید.
آیا درد سیاتیک می تواند باعث تورم پا و/یا مچ پا شود؟
درد سیاتیک حاصل از فتق دیسک، تنگی کانال نخاعی یا زائده استخوانی که به عصب سیاتیک فشار وارد کند، می تواند باعث التهاب یا تورم در پای درگیر شود. عوارض ناشی از سندرم پیریفورمیس نیز می تواند باعث تورم در پا شود.
با وجود اینکه تمام این عارضه ها، طناب نخاعی، عصب ها، عضلات، رباط ها یا مفاصل را درگیر کرده و می تواند باعث درد شود، هیچ یک به طور مستقیم با درد سیاتیک مرتبط نیستند.
علت اصلی این عارضه ها با یکدیگر متفاوت است. درد سیاتیک، تنها شامل عصب سیاتیک است. در این صورت، شبیه ترین عارضه، سندرم تونل کارپال است که شامل فشردگی یک عصب است.
اغلب موارد درد سیاتیک، به جراحی نیاز ندارند. معمولا زمان و مراقبت شخصی تمام آن چیزی است که مورد نیاز است. اگرچه، در صورتی که درمان های شخصی نتواند درد را تسکین دهد، پزشک می تواند علت درد را تایید کرده، گزینه های درمانی دیگری را پیشنهاد کرده و/یا در صورت نیاز فرد را به سایر متخصصین سلامت ستون فقرات ارجاع دهد.
دکتر زهره عشقی پزشک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی در شیراز، ارائه کننده خدمات درمان بیماری های اسکلتی و عضلانی و مفاصل، برای دریافت نوبت حضوری جهت معاینه، تشخیص و درمان با شماره تلفن های 07132357021 یا 09337255000 تماس بگیرید.
آدرس کلینیک : شیراز، خیابان زند، روبروی بیمارستان فقیهی (سعدی)، حد فاصل صورتگر و پوستچی، ساختمان هانیه، طبقه دوم، واحد 7
این پست آخرین بار ویرایش شد در 31 فروردین 1401 13:02
درد لگن یا درد ناحیه پایین شکم در زنان بسیار شایع است و علل زیادی…
وزن بدن نقش مهمی در سلامت زانو دارد، به‌ویژه زمانی که صحبت از بیماری‌هایی مانند…
کمر درد مشکلی رایج است که افراد را در هر سنی تحت تاثیر قرار می‌دهد،…
من 65 ساله هستم و کمر درد دارم. آیا باید نگران باشم؟ بله 5 تا…
درد مفصل آرنج می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و بر فعالیت‌های روزانه مثل…
آرتروز زانو یک بیماری فرساینده مفصل است که با درد زانو، سفتی و کاهش قدرت…