پاچنبری چیست؟
پاچنبری به عنوان یک بیماری جداگانه و جدا از سایر بیماری ها تشخیص داده می شود. در صورت عدم درمان و رسیدگی، احتمال پیشرفت و تشدید این ناهنجاری ها وجود دارد.
پاچنبری یا کلاب فوت (Clubfoot) نوعی ناهنجاری و دفورمیته استخوانی در پا و مچ پا است.
پاچنبری که یک مشکل مادرزادی محسوب می شود، به دلیل بیماری های خاصی ایجاد می شود، مانند دیسپلازی اسکلتی، دیسوستوز، آرتروگریپوز، استئوکندرودیسپلازی.
پای پرانتزی می تواند باعث چنین نقص ها و ناهنجاری هایی در قسمت های مختلف بدن مانند فقدان مادرزادی اندام ها در یک طرف یا دو طرف بدن شود.
در مواردی که پای پرانتزی واضح و قابل مشاهده باشد، پا به داخل چرخیده و قسمت بیرونی پا به عقب و پایین برمی گردد.
قسمت داخلی پا به سمت بالا و قسمت پشتی پا به سمت پایین و جلو می چرخد. قسمت کف پا، بالا و عقب است.
در موارد سوپنیشن، پا به حدی می چرخد که گاهی پاشنه پا به داخل ساق پا می رسد.
پاچنبری همچنین با پیچش استخوان های ساق پا به سمت بیرون و خم شدن کف پا در عرض مشخص می شود. همزمان یک شیار عرضی در وسط پا ایجاد می شود که به آن شیار آدامز می گویند.
در برخی موارد پاچنبری برآمدگی ها یا استخوان هایی روی پاها ایجاد می شود – که به آن دفورمیتی والگوس انگشت بزرگ پا می گویند.
پزشکان درجه پاچنبری به صورت خفیف، متوسط و شدید تعیین می کنند. در یک پاچنبری خفیف، خللی در حرکات مچ پا ایجاد نمی شود، بنابراین دفورمیتی پا به راحتی قابل اصلاح خواهد بود.
در موارد درجه متوسط پای چنبری، حرکت دادن پا چندان آسان نیست و نیاز به اصلاح دفورمیتی وجود دارد. این موارد پاچنبری فقط تا حدی قابل اصلاح هستند. در موارد شدید پاچنبری، به جراحی نیاز خواهد بود، زیرا روش های دستی کمکی نمی کنند.
با ابتلا به پای چنبری، به غیر از تغییر فرم پا، عملکرد آن نیز، به خصوص از لحاظ حرکتی، محدود می شود و این اختلال نه فقط در پاها، بلکه در کل ساق پا ایجاد خواهد شد. برای تشخیص و درمان پای چنبری می توانید به کلینیک دکتر زهره عشقی در شیراز مراجعه کنید.
بیشتر بخوانید : درمان دفورمیتی یا بد شکلی مچ پا در شیراز
انواع پای چنبری
پاچنبری اغلب به دو گروه اصلی دسته بندی می شود:
- پای چنبری ایزوله (ایدیوپاتیک) : شایع ترین شکل این دفورمیتی بوده و به غیر از آن هیچ بیماری دیگری وجود ندارد.
- پاچنبری غیر ایزوله : همراه با بیماری ها یا اختلالات عصبی عضلانی مختلفی مانند آرتروگریپوز و اسپینا بیفیدا رخ می دهد. اگر کودک به غیر از پاچنبری دچار یک بیماری عصبی عضلانی باشد، احتمالا درمان سخت تر شده و به یک دوره طولانی تر از درمان های غیرجراحی یا حتی جراحی های متعدد نیاز خواهد بود.
فرقی نمی کند که پاچنبری چه نوع یا شدتی داشته باشد، در هر صورت بدون درمان بهبود نمی یابد.
کودکی که پاچنبری درمان نشده دارد، به علت راه رفتن روی لبه بیرونی پا به جای کف، دچار پینه‌های دردناکی در این نواحی شده و نمی‌تواند کفش بپوشد و درد دائم در پا به شدت فعالیت های او را محدود می کند.
در موارد پاچنبری مادرزادی که همراه با هیچ بیماری قابل توجه دیگری نباشد، والدین، باید برای اطمینان از اینکه پاهای فرزندشان، به آنها امکان یک زندگی عادی و فعال را می دهد، به دنبال درمان مناسب باشد.
انواع پاچنبری در ارتوپدی
در تروماتولوژی و ارتوپدی در شیراز، انواع پاچنبری به صورت زیر مشخص می شود:
پاچنبری ایدیوپاتیک
مشخصه آن کاهش استخوان تالوس، در محل پاتولوژیک گردن آن، اکینوس (پای اسب) است.
پاشنه پا به سمت بالا کشیده شده و پا به سمت کف پا خم می شود که این باعث غیر عادی شدن محل قرارگیری قسمت جلویی پا نسبت به عقب آن، غیر عادی شدن رشد سطوح مفصلی مفاصل پا، کوتاه شدن ماهیچه ساق پا و رشد غیر عادی عروق تیبیا در قسمت های قدامی ساق پا خواهد شد.
پاچنبری وضعیتی
در این نوع پاچنبری استخوان های پاشنه و تالوس تغییر نمی کنند. سطوح مفصلی به طور عادی رشد کرده اند و در حالت سابلوکساسیون (دررفتگی ناقص) قرار دارند.
پاچنبری مادرزادی
پاچنبری مادرزادی با نوروپاتی مادرزادی و میوپاتی همراه است. دفورمیتی یا بدشکلی های پا به طور کلی ثانویه و ناشی از آسیب در سایر قسمت های سیستم اسکلتی عضلانی هستند (انحنای چندگانه استخوان های اندام ها، دررفتگی مادرزادی دو طرفه لگن و غیره).
پاچنبری سندرمیک
ترکیب شکل قبلی پاچنبری با مشکلات موجود در خارج از اسکلت بدن (انقباضات آمنیوتیک، ناهنجاری در رشد کلیه و غیره).
علائم و نشانه های پاچنبری
علائم و نشانه های زیر در نوزادان مبتلا به پای چنبری هستند:
- خمیدگی کف پا به سمت پایین
- پا ممکن است خیلی بد چرخیده باشد (کف پاها رو به بالا و پشت پا به سمت پایین خم شده است) به طوری که وارونه به نظر می رسد.
- ضعف عضلات ساق پا
- ساق پای چنبری معمولاً کوتاهتر از طرف دیگر است
فرد مبتلا به پاجنبری معمولاً هنگام راه رفتن هیچ گونه ناراحتی یا دردی احساس نمی کند. پزشکان معمولاً این عارضه را در نوزادان از زمان جنینی و در رحم مادر تشخیص می دهند.
کودکان مبتلا به این بیماری معمولاً با گذشت زمان دچار درد می شود.
بیشتر بخوانید : درمان پای پرانتزی بدون جراحی در شیراز
علت پاچنبری
دلایل پاچنبری کاملاً مشخص نیست. عوامل خطرزای احتمالی برای پاچنبری، قرار گیری بدن جنین در وضعیت غیر عادی، کمبود مایع آمنیوتیک، سیگار کشیدن و مصرف الکل و مواد مخدر می باشد.
تأثیرات نامطلوب این عوامل بر جنین، رشد استخوان های پا، عضلات و اعصاب ساق پا را مختل می کند.
پاچنبری ثانویه می تواند ناشی از آسیب سیستم اسکلتی باشد.
بسته به دسته بندی های پزشکی، دلایل مختلفی برای پاچنبری وجود دارد.
پاچنبری گاهی ناشی از مشکلات ژنتیکی مانند سندرم ادواردز، نقص ژنتیکی ناشی از کروموزوم شماره 18، می باشد.
دختران سه برابر بیشتر از پسران دچار این مشکل می شوند. کودکان متولد شده از مادران بالای 45 سال، در گروه پرخطر قرار دارند.
نقص پای ناشی از تاثیرات ژنتیکی با هر تولد بعدی کودک مبتلا به پاچنبری افزایش می یابد.
قبلاً یکی از دلایل احتمالی پاچنبری تأثیرات خارجی بر بدن مادر در سه ماهه آخر بارداری تصور می شد. البته، مدت زمان بارداری در بسیاری از موارد طولانی تر از حد طبیعی است.
زمان درمان پاچنبری
پاچنبری پس از تشخیص، از همان زمان تولد قابل درمان است. پس از تشخیص نقص توسط پزشک، عکس رادیوگرافی تجویز می شود.
هرچه درمان زودتر شروع شود، شانس بیشتری برای جلوگیری از تشدید دفورمیتی وجود خواهد داشت.
پزشک بهترین زمان برای شروع درمان را مشخص می کند. البته ترجیح اکثر پزشکان شروع بلافاصله درمان پس از تولد خواهد بود، زیرا مفاصل و استخوان های کودک هنوز انعطاف پذیر هستند.
درمان پاچنبری
مشارکت والدین در روند درمان برای موفقیت درمان ضروری است. اولین موارد مورد توجه پزشک، بهبود عملکرد پا و بازگرداندن ظاهر طبیعی پا و مچ پا می باشد.
این کار باید قبل از شروع راه افتادن کودک انجام شود. در موارد خفیف، پزشک روش های منیپولیشن پای کودک را به والدین آموزش می دهد تا به طور منظم انجام دهند.
منیپولیشن به رشد طبیعی استخوان ها و رباط ها و قرار گرفتن آنها در موقعیت طبیعی کمک می کند.
راه های رایج برای درمان موارد شدیدتر پاچنبری عبارتند از:
روش پونستی
این روش شامل منیپولیشن پا برای قرار دادن پا در وضعیت طبیعی و گچ گرفتن پا، برای نگه داشتن آن در وضعیت صحیح است.
در دو هفته اول هر دو روز یکبار، سپس در فواصل دو هفته‌ای، پزشک گچ را برداشته، پا را به موقعیت طبیعی نزدیک تر کرده و برای نگه داشتن پا در موقعیت جدید، دوباره پا را گچ می گیرد یا آتل می بندد.
این روند برای سه تا شش ماه ادامه می یابد و پس از آن تا دو سال تمرینات کششی، پوشیدن کفش های مخصوص یا آتل بستن در شب انجام می شود.
احتمال موفقیت درمان در طولانی مدت، برای کودکانی که به این روش درمان می شوند، خوب است.
جراحی
معمولاً برای موارد شدید پاچنبری جراحی انجام می شود. اکثر جراحان قبل از اقدام به جراحی تا نه تا دوازده ماهگی نوزاد صبر می کنند، اما برخی از پزشکان روی نوزادان سه ماهه نیز عمل جراحی انجام می دهند. هدف از جراحی بلند تر کردن تادون ها برای درست قرار گرفتن پا است.
معمولاً برای جلوگیری از عود مشکل، تا یک سال بعد از جراحی از بریس استفاده می شود. متأسفانه، با افزایش سن کودک به احتمال زیاد پای آسیب دیده کودک سفت خواهد شد.
درمان نکردن پای کودک منجر به ناتوانی و ناراحتی شدید در سنین نوجوانی او می شود.
برخی کودکان تا پایان عمر مجبور به استفاده از بریس ها یا وسایل دیگر خواهند بود. علاوه براین، ماهیچه های ساق پا در پای آسیب دیده به دلیل عدم فعالیت پا هرگز رشد نمی کنند.
دکتر زهره عشقی پزشک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی در شیراز، ارائه کننده خدمات درمان بیماری های اسکلتی و عضلانی و مفاصل، برای دریافت نوبت حضوری جهت معاینه، تشخیص و درمان با شماره تلفن های 07132357021 یا 09337255000 تماس بگیرید.
آدرس کلینیک : شیراز، خیابان زند، روبروی بیمارستان فقیهی (سعدی)، حد فاصل صورتگر و پوستچی، ساختمان هانیه، طبقه دوم، واحد 7
