درد زانو در اثر اضافه وزن و چاقی + راه‌کارها در شیراز
وزن بدن نقش مهمی در سلامت زانو دارد، به‌ویژه زمانی که صحبت از بیماری‌هایی مانند آرتروز به میان می‌آید. مطالعات نشان داده‌اند که اضافه‌وزن می‌تواند تأثیر مستقیمی بر ایجاد و تشدید درد زانو داشته باشد و از عوامل کلیدی در مدیریت درد و پیشگیری از مشکلات زانو محسوب می‌شود.
رابطه بین اضافه‌وزن و درد زانو
تحقیقات نشان می‌دهند که وزن اضافی، به‌ویژه در افرادی که از استئوآرتریت رنج می‌برند، فشار مضاعفی بر مفاصل زانو وارد می‌کند. برای مثال، تنها 3.7 درصد از افراد با وزن نرمال (شاخص توده بدنی 18.5 تا 25) به آرتروز زانو مبتلا می‌شوند، درحالی‌که این رقم در افرادی که شاخص توده بدنی آن‌ها بین 35 تا 39 است، به 19.5 درصد افزایش می‌یابد.
چاقی می‌تواند در افراد مسن بدون درد زانو، احتمال ابتلا به درد شدید زانو را در یک بازه سه‌ساله افزایش دهد.
مزایای کاهش وزن برای سلامت زانو
کاهش 5 درصد یا بیشتر از وزن بدن می‌تواند تاثیر مثبتی بر عملکرد زانو و نتایج درمان داشته باشد. چاقی ممکن است سطح التهاب بدن را افزایش دهد و منجر به درد مفاصل شود. کاهش وزن تا حد زیادی این پاسخ التهابی را می‌کاهد.
وقتی افراد به طور متوسط حدود یک کیلوگرم از وزن خود را در ماه در بازه زمانی سه ماه تا دو سال از دست بدهند، التهاب در بدن به طرز قابل توجهی کاهش می‌یابد.
علاوه بر آن، کاهش شاخص توده بدنی هم به طور بالقوه‌ای از 19 درصد از موارد جدید زانو درد شدید طی یک دوره سه ساله در افراد مسن جلوگیری می‌کند.
در نتیجه حفظ وزن سالم یا تلاش برای کاهش وزن در صورت اضافه وزن می‌تواند خطر و تاثیر علائم درد زانو به علت چاقی را کم کند و یک روش غیر تهاجمی و پیشگیرانه برای مدیریت درد ارائه دهد.
علائم درد زانو ناشی از اضافه‌وزن
افزایش وزن می‌تواند فشار مضاعفی بر مفاصل زانو وارد کرده و منجر به بروز علائمی همچون:
- ناراحتی مفاصل: زانوها باید وزن بدن را تحمل کنند و این فشار در افراد چاق به‌مراتب بیشتر است.
- تورم و سفتی: التهاب در مفاصل زانو می‌تواند منجر به تورم و کاهش انعطاف‌پذیری شود.
- کاهش دامنه حرکتی: وزن بالا حرکت زانوها را دشوار کرده و انعطاف آن‌ها را کاهش می‌دهد.
هنگام راه رفتن روی زمین هموار، نیروی وارده بر زانوها معادل یک و نیم برابر وزن بدن است و بالا و پایین رفتن از پله‌ها یا چمباته زدن می‌تواند نیروی وارد به زانوها را به ترتیب 2 تا 3 برابر وزن بدن یا حتی 4 تا 5 برابر وزن بدن افزایش بدهد.
این فعالیت‌ها می‌توانند دامنه حرکتی و انعطاف پذیری مفصل زانو را بیشتر کاهش دهند. تشخیص زود هنگام این علائم و انجام اقدامات مناسب برای کنترل این بیماری به کاهش درد و بهبود سلامت زانو کمک می‌کند.
کاهش وزن، ورزش منظم و سایر تغییرات سبک زندگی نقش مهمی در مدیریت علائم و بهبود وضعیت زانو دارد.
راهکارهای مدیریت درد زانو ناشی از اضافه‌وزن
کاهش وزن
حتی کاهش اندک وزن می‌تواند به کاهش فشار روی زانوها کمک کند.
استئوآرتریت زانو 3.7 درصد از افراد با وزن سالم (شاخص توده بدنی 18.5 تا 25) را درگیر می‌کند اما 19.5 درصد از افراد با چاقی درجه 2 با شاخص توده بدن 35 تا 39.9 را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
برای افراد چاق و دارای آرتروز زانو، تعیین هدف کاهش 10 درصدی وزن و هدف‌گذاری برای شاخص توده بدنی 18.5 تا 25 می‌تواند به کاهش زانو درد و پیشگیری از وخیم‌تر شدن آسیب مفاصل کمک کند.
ورزش منظم
تمرینات کم‌فشار مانند پیاده‌روی یا شنا می‌توانند به تقویت عضلات اطراف زانو کمک کنند. برای بهبود درد و عملکرد در درمان مشکلات زانو، ورزش تحت نظارت، ورزش‌های سبک بدون نظارت و یا ورزش‌های در آب، توصیه شده است.
اصلاح رژیم غذایی
مصرف غذاهای ضدالتهابی و متعادل می‌تواند در مدیریت التهاب و درد مؤثر باشد.
درمان‌های پزشکی و جراحی
در موارد شدید، پزشک ممکن است روش‌هایی مانند جراحی کاهش وزن یا تعویض مفصل زانو را پیشنهاد دهد. جراحی وقتی توصیه می‌شود که علائم زانو درد به علت اضافه وزن، به درمان‌های دیگر جواب ندهند و مداخلات ورزشی همچنان ادامه دارند.
جراحی باید آخرین گزینه باشد و پس از مشاوره با یک متخصص زانو در شیراز یا متخصص ارتوپدی در نظر گرفته شود. در مجموع، مدیریت علائم زانو درد به دلیل اضافه وزن شامل ترکیبی از کاهش وزن، مداخلات ورزشی و جراحی است.
خطرات آرتروز زانو به علت چاقی
چاقی نه تنها امکان زانو درد به علت آرتروز را افزایش می‌دهد بلکه شدت علائم را هم زیاد می‌کند. افراد دارای اضافه وزن، بیشتر احتمال دارد که درد شدید زانو، کاهش تحرک و کاهش عملکرد فیزیکی را تجربه کنند.
تقریبا 19 درصد از کل موارد جدید زانو درد شدید در افراد 50 ساله و بیشتر را می‌توان به چاقی نسبت داد. چاقی و اضافه وزن زیاد ممکن است سطح التهاب بدن را افزایش دهد و منجر به درد مفاصل شود.
تاثیر وزن بر مفاصل
اضافه وزن فشار بسیاری به مفاصل وارد می‌کند از جمله به مفاصل باسن، زانو و ستون فقرات. مثلاً مفاصل زانو چهار برابر وزن بدن را تحمل می‌کنند. این یعنی اگر شما 75 کیلوگرم وزن دارید، زانوها 300 کیلوگرم وزن را هنگام ایستادن یا راه رفتن تحمل خواهد کرد.
از دست دادن حتی مقدار اندکی از وزن هم می‌تواند تفاوت قابل توجهی ایجاد کند. مثلاً 5 کیلوگرم سبک‌تر بودن، بار روی زانوها را 20 کیلو کاهش می‌دهد.
پیشگیری از درد زانو مرتبط با اضافه‌وزن
- سبک زندگی سالم: حفظ وزن متعادل از طریق تغذیه مناسب و فعالیت بدنی منظم از مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه است.
- مدیریت مصرف کالری: کاهش کالری دریافتی به میزان 250 تا 500 کالری در روز می‌تواند در کاهش وزن مؤثر باشد.
- تأثیر وزن بر مفاصل: هر کیلوگرم وزن اضافی، چهار برابر فشار بیشتری بر زانوها وارد می‌کند، بنابراین کاهش وزن حتی به مقدار کم، تأثیر بسزایی در کاهش درد دارد.
برای درمان درد زانو ناشی از اضافه‌وزن، به چه متخصصی در شیراز مراجعه کنیم؟
- متخصص ارتوپدی – برای بررسی مشکلات مفاصل، تشخیص بیماری‌هایی مانند آرتروز و ارائه درمان‌های لازم.
- متخصص روماتولوژی – در صورت شک به بیماری‌های التهابی یا خودایمنی مانند آرتریت روماتوئید.
- فیزیوتراپی – جهت انجام تمرینات توانبخشی و کاهش فشار بر زانو.
- متخصص تغذیه – برای تنظیم رژیم غذایی مناسب و کمک به کاهش وزن.
- متخصص طب فیزیکی و توانبخشی – برای بررسی اولیه و ارجاع به متخصص مناسب.
اگر درد شدید یا مزمن است، بهتر است ابتدا به متخصص ارتوپدی مراجعه کنید تا علت دقیق آن مشخص شود.
نتیجه‌گیری و اثرات دراز مدت کاهش وزن بر بدن و زانو
اضافه‌وزن یکی از عوامل کلیدی در بروز و تشدید درد زانو است. کاهش وزن و اتخاذ یک سبک زندگی سالم می‌تواند به بهبود عملکرد زانو، کاهش التهاب و جلوگیری از مشکلات آتی مفاصل کمک کند. با درک ارتباط بین وزن بدن و درد زانو، افراد می‌توانند اقداماتی برای حفظ سلامت مفاصل خود انجام دهند و از دردهای مزمن جلوگیری کنند.
کاهش وزن پایدار، اثرات بلند مدتی بر سلامت زانو دارد. کاهش وزن 5 تا 7 کیلوگرم در افراد جوان و چاق می‌تواند به شکل موثری خطر ابتلا به استئوآرتریت را در مراحل بعدی زندگی کاهش دهد.
کاهش 5 درصد از وزن بدن درد زانو را تا حد بسیاری می‌کاهد و جراحی تعویض مفصل زانو را ایمن‌تر می‌کند. این کاهش وزن می‌تواند منجر به جراحی ایمن‌تر، بهبودی سریع‌تر و مزایای بیشتر بعد از جراحی شود.
علاوه بر آن، وقتی کاهش وزن با ورزش همراه باشد، درد و ناتوانی زانو به علت چاقی را کم می‌کند.
کنترل وزن، بخش حیاتی مدیریت درد زانو به علت اضافه وزن است.
بیشتر بخوانید :
آسیب دیدگی و ضعف زانو : چگونه آسیب‌ها مزمن می شوند؟
دکتر زهره عشقی پزشک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی در شیراز، ارائه کننده خدمات درمان بیماری های اسکلتی و عضلانی و مفاصل، برای دریافت نوبت حضوری جهت معاینه، تشخیص و درمان با شماره تلفن های 07132357021 یا 09337255000 تماس بگیرید.
آدرس کلینیک : شیراز، خیابان زند، روبروی بیمارستان فقیهی (سعدی)، حد فاصل صورتگر و پوستچی، ساختمان هانیه، طبقه دوم، واحد 7
بیشتر بخوانید : ارتوپدی زانو در شیراز
