فیزیوتراپی فلج مغزی در شیراز + علائم و تشخیص
فلج مغزی چیست؟
فلج مغزی، به دسته ای از اختلالات نورولوژیکی اطلاق می شود که مهارت های حرکتی و رشدی را تحت تاثیر قرار می گیرد. این عارضه می تواند باعث ایجاد مشکلاتی در پوسچر، طرز راه رفتن، حجم عضلانی و هماهنگی حرکت شود.
واژه “مغزی” به بخش مخ در مغز اشاره می کند که عملکرد حرکتی را تنظیم می کند. واژه “فلج” به معنی فلج حرکات ارادی در بخش های معین بدن است.
فلج مغزی، انواع و اقسام مختلف دارد که بر اساس مکان آسیب مغزی مشخصه یابی می شوند. علائم می تواند بر اساس محل و شدت آسیب مغزی متفاوت باشد.
مطابق مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری، از هر 345 کودک در ایالات متحده، حدودا یک نفر دچار فلج مغزی می شود.
اغلب اوقات فلج مغزی ناشی از قصور پزشکی قابل پیشگیری است. در این موارد، گزینه های بسیاری برای کمک به خانواده فرد درگیر وجود دارد. برای دریافت مشاوره و کمک به بیماران فلج مغزی برای درمان و فیزیوتراپی فلج مغزی در شیراز با کلینیک دکتر زهره عشقی پزشک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی تماس بگیرید.
انواع فلج مغزی
- فلج مغزی آتاکسیک : این نوع فلج ناشی از آسیب مخچه بوده و منجر به ایجاد مشکلاتی در کنترل حرکتی و حرکت می شود.
- فلج مغزی آتتوئید/دیسکینتیک : ناشی از آسیب عقده های قاعده ای و/یا مخچه بوده و علائم آن شامل حجم عضلانی متغیر و حرکات غیر ارادی است.
- فلج مغزی هایپوتونیک : این نوع نادر که ناشی از آسیب مخچه نیز هست، با سستی عضلات، انعطاف بیش از حد و توانایی حرکت ضعیف خود را نشان می دهد.
- فلج مغزی اسپاستیک : شایع ترین نوع فلج مغزی و ناشی از آسیب به قشر حرکتی یا راه های هرمی بوده و مشخصه آن، گرفتگی عضلات و تکان های شدید است.
- فلج مغزی ترکیبی : آسیب به نواحی مختلف مغزی می تواند باعث ابتلای بیماران به بیش از یک نوع فلج مغزی شود.
بر اساس نحوه مدیریت عارضه، مهارت های حرکتی می تواند به مرور زمان بهتر یا بدتر شود. با وجود اینکه علائم و شدت بیماری از موردی به مورد دیگر متفاوت است، روش های پزشکی و حمایتی بسیاری برای کمک به کودکان مبتلا به فلج مغزی وجود دارد.
بیشتر بخوانید : کوفتگی مغزی چیست + درمان
علت فلج مغزی
فلج مغزی ناشی از آسیب به مغز جنین یا نوزاد است. تعیین علت دقیق آسیب مغزی دشوار بوده اما فاکتورهای بسیاری می تواند موجب ابتلای کودک به این عارضه شود.
دلایل شایع فلج مغزی عبارت اند از:
- عفونت های باکتریایی و ویروسی مانند مننژیت
- خونریزی مغزی
- آسیب به سر در هنگام تولد یا طی اولین سال های تولد
- کمبود اکسیژن مغز، پیش، در حین یا پس از تولد
- تماس با مواد مخدر و الکل پیش از تولد
- تماس با گوشت یا ماهی خام پیش از تولد
آسیب به بخش هایی از مغز که عملکرد حرکتی را کنترل می کند، می تواند باعث ایجاد مشکلاتی در حجم عضلاتی، پوسچر، تعادل و حرکت کودک شود.
فلج مغزی ناشی از اهمال پزشکی
برخی کودکان در اثر آسیب ناشی از قصور یا اهمال پزشکی دچار فلج مغزی می شوند. این موارد از مراقبت ناکافی متخصصان پزشکی در حین فرآیند تولد نشات می گیرند.
نمونه های اهمال پزشکی که می تواند منجر به فلج مغزی شود عبارت اند از:
- ناتوانی در شناسایی و/یا درمان صحیح عفونت
- ناتوانی در تشخیص تغییرات ضربان قلب جنین
- ناتوانی در انجام صحیح عمل سزارین
- ناتوانی در تشخیص افتادگی بند ناف
- استفاده نادرست از ابزارهای زایمان
متخصصان پزشکی به گونه ای آموزش دیده اند که مراقبت از بیماران در اتاق زایمان را با بالاترین کیفیت به انجام برسانند. آن هایی که در انجام این وظیفه کوتاهی می کنند، باید مسئولیت کار خود را بپذیرند.
بیشتر بخوانید : بهترین مرکز توانبخشی در شیراز
علائم و نشانه های فلج مغزی
فلج مغزی در نوزادان می تواند باعث علائم فیزیکی و نورولوژیکی متعددی شده و رشد او را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. این علائم فلج مغزی بر اساس شدت و مکان آسیب، می تواند در هر کودک متفاوت باشد.
علائم فیزیکی فلج مغزی
- انقباض
- تراوش آب دهان به خارج
- رفلاکس های شدید
- حجم عضلانی سست
- مشکلات گوارشی
- بی اختیاری
- حرکات غیر ارادی
- ناهماهنگی و عدم تعادل
- اختلال در بلعیدن یا مکیدن
- اختلال در حرکت در یک طرف از بدن
- خشکی عضلات
علائم نورولوژیکی فلج مغزی
- افزایش فشار جمجمه ای در اثر عدم تعادل مایعات
- مشکلات رفتاری
- تاخیر در رشد مهارت های حرکتی
- اختلال در تکلم و زبان
- اختلالات بینایی/شنوایی
لازم است والدین و مراقبین، جدول رشد کودک را تحت نظر داشته باشند، زیرا این امکان وجود دارد که مبتلایان به فلج مغزی در مراحل رشد خود دچار تاخیر شده و اطرافیان از آن غافل باشند.
فلج مغزی و عارضه های هم زمان
آسیب به مغز در حال رشد می تواند منجر به مشکلات جسمانی متعددی شود که نتیجه ی مستقیم فلج مغزی نیستند. در نتیجه، گاهی کودکان مبتلا به فلج مغزی، عارضه های هم زمان را نیز تجربه می کنند.
عارضه هایی که ممکن است به همراه فلج مغزی رخ دهد عبارت است از:
- اختلال کم توجهی-بیش فعالی
- اختلال طیف اوتیسم
- درد مزمن
- صرع
- ناتوانی های ذهنی
- اختلالات سلامت ذهنی
- اختلالات تکلم
- اختلالات بینایی یا شنوایی
بیشتر بخوانید : از دست دادن عملکرد عضلانی و درمان
تشخیص فلج مغزی
معمولا فلج مغزی بین 18 ماهگی و 5 سالگی تشخیص داده می شود. با وجود اینکه والدین و مراقبین کودک، اولین نفراتی هستند که متوجه علائم فلج مغزی می شوند، اغلب اوقات پزشکان تا زمان بروز علائم بیشتر، تشخیص فوری نمی دهند.
تشخیص فلج مغزی با استفاده از تست های تصویربرداری انجام می شود.
تست هایی که برای تشخیص فلج مغزی به کار می رود عبارت است از:
- سی تی اسکن
- فراصوت
- الکتروانسفالوگرام
- ام آر آی
در صورتی که فکر می کنید کودکتان، علائم فلج مغزی را داراست، مراجعه به یک متخصص ضرورت دارد. این متخصص می تواند کودک را معاینه کرده و برای تشخیص عارضه، تست هایی را انجام دهد.
پس از تشخیص، والدین می توانند مدیریت عارضه کودک خود را آغاز کرده و هرگونه درمان لازم را شروع کنند.
فاکتورهای ریسک فلج مغزی
هیچ راهی برای پیشگیری کامل از ابتلا به فلج مغزی وجود ندارد. با این وجود، اقدامات پیشگیرانه بسیاری برای کاهش ریسک تولد کودک مبتلا به فلج مغزی وجود دارد. مراجعات روتین به پزشک در طول دوران بارداری، برای تشخیص هرگونه عارضه و بررسی فاکتورهای ریسک فلج مغزی ضرورت دارد.
مادران باردار نیز می توانند به کمک موارد زیر ریسک بیماری را کاهش دهند:
- پرهیز از الکل، سیگار و داروهایی که جنین را در معرض خطر قرار می دهند
- پرهیز از تماس با هرگونه عفونت یا ویروسی که می تواند سلامت جنین را تحت تاثیر قرار دهد
- کنترل مسائل جسمانی زمینه ای مانند فشار خون، دیابت و غیره
- واکسیناسیون منظم
- تشخیص هرگونه ناسازگاری Rh خون بین مادر و کودک که می تواند منجر به کم خونی همولیتیک یا یرقان شود
اقداماتی نیز وجود دارد که می تواند در هنگام تولد از فلج مغزی پیشگیری کند. کادر پزشکی، علائم حیاتی جنین را تحت نظر گرفته و بی خطرترین روش زایمان را انتخاب می کنند.
در صورتی که احساس می کنید خودتان یا کودکتان در خطر هستید، فورا به پزشک اطلاع دهید. هرگونه تاخیر در مراقبت های پزشکی می تواند احتمال ابتلا به فلج مغزی در هنگام تولد را افزایش دهد.
بیشتر بخوانید : توانبخشی کاربردی در شیراز
پیش بینی فلج مغزی
پیش بینی فلج مغزی، اثرات بلندمدت عارضه بر قابلیت حرکت، رشد و کیفیت کلی زندگی کودک را پیش بینی می کند. پزشکان، این کار را به کمک معاینه مهارت های حرکتی، رفلاکس ها و مراحل رشد کودک مبتلا انجام می دهند.
فلج مغزی، طول عمر فرد را تحت تاثیر قرار نمی دهد، اما فاکتورهایی وجود دارد که می تواند بر پیش بینی آینده بیماری اثرگذار باشد.
فاکتورهای موثر بر پیش بینی فلج مغزی عبارت اند از:
- اختلال در خوردن و بلعیدن
- اختلال در بینایی، شنوایی یا تکلم
- ناتوانی های ذهنی
- محدودیت های حرکتی
- اختلالات عضلانی-اسکلتی
- اختلالات تنفسی
- تشنج
بر اساس نحوه مدیریت عارضه، علائم فیزیکی و مهارت های حرکتی می تواند به مرور زمان بهتر یا بدتر شود. ممکن است درمان مناسب علائم فیزیکی و نورولوژیکی، پیش بینی را بهبود بخشیده و هرگونه درد را مدیریت کند.
آکادمی کودکان آمریکا، گزارشی را منتشر کرده است که حاوی داده های مربوط به بیش از 1300 مطالعه ای است که روی افراد مبتلا به فلج مغزی انجام شده است.
این گزارش نشان می دهد در بین افراد مبتلا به فلج مغزی:
- از هر دو نفر، یک نفر به یک نوع ناتوانی ذهنی مبتلا است
- از هر سه نفر، یک نفر قادر به راه رفتن نیست
- از هر چهار نفر، یک نفر قادر به تکلم نیست
درمان فلج مغزی
روش های بسیاری برای درمان علائم فلج مغزی وجود دارد. درمان فعال علائم فلج مغزی، بهترین راه برای تضمین بالاترین کیفیت زندگی کودک در هنگام گذر به دوران بزرگسالی است. پزشک، برنامه درمانی متناسب با نیازهای کودک را طراحی خواهد کرد.
گاهی کودکان مبتلا به فلج مغزی برای کمک به رشد مغزی به مداخله پزشکی زود هنگام نیاز دارند. در این دوران، برای تصحیح یا بهبود برخی محدودیت های حرکتی کودک، فرصت های بیشتری وجود دارد.
روش های مختلف درمان فلج مغزی عبارت اند از:
- دارو
- فیزیوتراپی
- جراحی
- تجهیزات کمکی
- وسایل کمک حرکتی
دارو
دارو برای درمان برخی علائم فلج مغزی، از جمله حرکات غیر ارادی، تشنج و انقباض به کار می رود.
دسته بندی های رایج دارویی برای کودکان مبتلا به فلج مغزی شامل موارد زیر است:
- آنتی کولینرژیک
- داروهای ضد تشنج
- داروهای ضد افسردگی
- داروهای ضد التهاب
- باکلوفن
- بنزودیازپین
- بوتاکس
- مسدودکننده های عصبی
- سایر شل کننده های عصبی
- نرم کننده های مدفوع
تراپی
روش های تراپی مختلفی برای کمک به درمان علائم فلج مغزی وجود دارد. تراپی می تواند برای بهبود قابلیت حرکت به کار رود.
- طب فیزیکی و توانبخشی : به تسکین درد و خشکی عضلانی و نیز بهبود تعادل، هماهنگی و قابلیت حرکت کمک می کند. متخصصین طب فیزیکی و توانبخشی از تجهیزات مخصوص برای کمک به حرکت آسان تر کودک و استقلال بیشتر او استفاده خواهند کرد.
- کار درمانی : با بهبود مهارت های حرکتی به کودکان در یادگیری چگونگی انجام کارهای روزانه کمک می کند.
- گفتار درمانی : به بهبود مهارت های ارتباطی و زبانی کودکان کمک می کند. این نوع تراپی، اعتماد به نفس لازم را برای یادگیری و معاشرت با دیگران به کودک می دهد. گفتار درمانی می تواند به کودکان مبتلا به اختلالات خوردن و بلعیدن نیز کمک کند.
- درمان جایگزین : به کودکان اجازه می دهد بر موانع فیزیکی و ذهنی خود غلبه کنند. این روش شامل هیپوتراپی، موسیقی درمانی، آب درمانی، طب سوزنی و موارد دیگر است.
فیزیوتراپی فلج مغزی
فیزیوتراپی و روش های درمانی آن می تواند برای درمان فلج مغزی بسیار تاثیر گذار باشد. در فیزیوتراپی از روش های تخصصی از جمله ورزش درمانی و الکتروتراپی (تحریک الکتریکی) و سایر روش ها به تشخیص فیزیوتراپیست برای کمک به بیماران فلج مغزی استفاده می شود.
فیزیوتراپی فلج مغزی امکان کمک کردن و توانبخشی به افراد در سنین مختلف (کودکان، بزرگسالان و سالمندان) را دارا می باشد.
جراحی
گاهی برای کودکان درگیر مشکلات حرکتی و عضلانی شدید، جراحی توصیه می شود. جراحی می تواند مشکلات حرکتی پاها، زانوها، مفاصل ران، مچ ها و دست ها را تصحیح کرده یا بهبود بخشد. عضلات، تاندون ها، استخوان ها و اعصاب تحت جراحی قرار می گیرند تا حرکت در این نواحی از بدن بهبود یابد.
جراحی فلج مغزی می تواند:
- مفاصل و تاندون ها را اصلاح کند
- ناهنجاری های پا را اصلاح کند
- انقباضات عضلانی را اصلاح کند
- انحناهای ستون فقرات را اصلاح کند
- تعادل و هماهنگی را بهبود بخشد
- پوسچر را بهبود بخشد
- از در رفتن مفصل ران جلوگیری کند
- از ناهنجاری های ستون فقرات جلوگیری کند
- لرزش را کاهش دهد
- درد را تسکین دهد
- خشکی عضلات را برطرف کند
- عارضه هایی را که به طور هم زمان رخ می دهند، درمان کند
وسایل کمک حرکتی
هدف از استفاده از وسایل کمک حرکتی، کمک به حرکت آسان تر کودکان درگیر فلج مغزی و بهبود کیفیت زندگی و استقلال او است.
انواع وسایل کمک حرکتی عبارت اند از:
- عصا
- عصای زیر بغل
- اسکوتر برقی
- ارتزها
- واکر
- ویلچر
وسایل کمکی
وسایل کمکی مخصوص می تواند به مبتلایان به فلج مغزی که درگیر مشکلات ارتباطی، شنوایی و بینایی هستند، کمک کند.
انواع وسایل کمکی عبارت اند از:
- ایمپلمنت های حلزونی
- تخته های ارتباطی الکترونیک
- وسایل کمک تایپی
- وسایل کمک نوشتاری
دریافت کمک برای پرداخت هزینه های درمانی کودک
پرداخت هزینه های مراقبت از کودک مبتلا به فلج مغزی برای بسیاری از خانواده ها دشوار است. گروه ها و موسسات خیریه متعددی وجود دارد که با پرداخت کمک های مالی، بار مالی وارد بر خانواده را کاهش می دهند. انواع و اقسام کمک های دولتی نیز برای کمک به پوشش هزینه های درمانی وجود دارد.
شکل دیگری از کمک های مالی، درخواست غرامت از دادگاه است. اگر بر این باورید فلج مغزی کودکتان قابل پیشگیری بوده و ناشی از قصور پزشکی است، می توانید از طریق قضایی اقدام کنید.
دکتر زهره عشقی پزشک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی در شیراز، ارائه کننده خدمات درمان بیماری های اسکلتی و عضلانی و مفاصل، برای دریافت نوبت حضوری جهت معاینه، تشخیص و درمان با شماره تلفن های 07132357021 یا 09337255000 تماس بگیرید.
آدرس کلینیک : شیراز، خیابان زند، روبروی بیمارستان فقیهی (سعدی)، حد فاصل صورتگر و پوستچی، ساختمان هانیه، طبقه دوم، واحد 7
