درمان فیزیکی و توانبخشی برای آرتروز زانو
آرتروز زانو یک بیماری فرساینده مفصل است که با درد زانو، سفتی و کاهش قدرت این نقطه از بدن مشخص می‌شود.
آرتروز بیماری‌ای است که در طول زمان رخ می‌دهد و غضروف استخوان‌های مفصل زانو، به آرامی و به علت استفاده بیش از حد یا آسیب، فرسایش می‌یابد.
متخصصین درمان فیزیکی، طب فیزیکی و توانبخشی یا فیزیوتراپیست به کاهش علائم آرتروز زانو کمک می‌کنند، پیشرفت بیماری را کاهش داده و برنامه جامع و شخصی‌سازی شده شامل ورزش و منوال تراپی فراهم می‌کند.
در این صورت به بیمار مبتلا به آرتروز استخوان کمک می‌شود تا با خیال راحت حرکت کرده و عملکرد، قدرت و دامنه حرکتی مفصل زانو را بهبود ببخشد.
آرتروز زانو چیست؟
آرتروز، علت اصلی درد مفاصل در ایالات متحده شناخته شده است. این بیماری مزمن و پیش‌رونده باعث التهاب، تورم، درد و سفتی مفاصل می‌شود.
استئوارتریت شایع‌ترین شکل آرتروز است که 27 میلیون آمریکایی را درگیر می‌کند و از هر دو نفر در آمریکا یک نفر در سن 85 سال به آرتروز زانو مبتلا می‌شود.
آرتروز زانو یک بیماری مفصلی است که با درد، سفتی و کاهش قدرت زانو تعریف می‌شود. در استئوارتریت، غضروف لاستیکی پوشاننده انتهای استخوان‌ها در مفاصل تجزیه می‌شوند.
غضروف، مفاصل را روان می‌کند، نیروی وارد شده به مفصل را پخش کرده و به کاهش اصطکاک حین حرکت کمک می‌کند.
با تجزیه غضروف، استخوان‌های مفصل زانو حین حرکت روی هم مالیده می‌شوند و درد، تورم، آسیب به استخوان‌ها به وجود می‌آید.
آرتور زانو معمولاً به مرور رخ می‌دهد و غضروف اطراف استخوان پا و استخوان ران را فرسایش می‌دهد. گاهی به علت ضربه یا تصادف، این مشکل زودتر رخ می‌دهد.
خدمات ما : متخصص مفاصل در شیراز
عوامل پرخطر در ابتلا به آرتروز زانو
- سن : با افزایش سن، خطر ابتلا به آرتروز به علت فرسودگی طبیعی و پیری افزایش می‌یابد. با افزایش سن غضروف و مایع سینوویال که روان کننده مفاصل است شدیدا کم می‌شود.
- جراحات قبلی : آسیب به یک مفصل خاص مثل زانو خطر ابتلا به آرتروز را در آینده افزایش می‌دهد.
- ژنتیک : برخی افراد برای تشکیل غضروف مشکل بیشتری دارند.
- چاقی : اضافه وزن فشار قابل توجهی به مفاصل تحمل کننده وزن مخصوصاً زانو وارد می‌کند.
- شغل : در برخی مشاغل چمباتمه زدن‌های مکرر، خم شدن، زانو زدن‌های بسیار وجود دارد که همین فشار زیادی به زانو وارد می‌کند. مثل کارگران ساختمان، پرستاران کودک، شاغلان در معدن…
- ورزش : ورزشکارانی که به صورت مکرر از یک مفصل خاص استفاده می‌کنند یا فشار زیادی به مفصل وارد می‌شود هم در معرض خطر ابتلا به آرتروز زانو قرار دارند مثل رقصندگان باله، دونده‌ها، پرتاب کننده‌ها در بازی بیسبال، بازیکنان خط حمله یا خط دفاعی فوتبال آمریکایی.
علائم آرتروز زانو
علائم آرتروز زانو عبارتند از:
- سفتی زانو مخصوصاً در صبح‌ها که طی 30 دقیقه برطرف می‌شود
- سفتی زانو بعد از نشستن یا دراز کشیدن‌های طولانی مدت
- درد حین فعالیت که با استراحت تسکین می‌یابد
- درد حین فشار دادن زانو
- صدای ترک خوردگی یا نوع دیگری از صدای مفصل زانو
- احساس قفل شدن یا گرفتگی زانو
- افزایش رشد استخوان در اطراف مفصل که قابل حس شدن است
- مشکل در انجام فعالیت‌های روزانه مثل راه رفتن، چمباتمه زدن، بالا رفتن از پله‌ها، سوار یا پیاده شدن از ماشین
درمان، طب فیزیکی و توانبخشی آرتروز زانو
درمان فیزیکی و توانبخشی آرتروز زانو، بخش اصلی برنامه درمانی مشکل آرتروز است. این شیوه درمانی هم درد زانو را کاهش می‌دهد و هم مزایای دیگری دارد که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم.
در واقع پزشک یا فیزیوتراپیست با بیمار کار می‌کند تا به زندگی طبیعی خود برگردد و بتواند با این مشکل زندگی کند.
راهکارهای طب فیزیکی و توانبخشی جهت کنترل آرتروز زانو
بعد از تشخیص آرتروز زانو، پزشک طب فیزیکی را آغاز می‌کند و یا مراجعه کنندگان را به متخصص فیزیوتراپی در شیراز ارجا می‌دهند. درمان فیزیکی بخش بزرگی از مدیریت کم تهاجمی آرتروز علامت‌دار زانو است چون:
- درد، سفتی و تورم را کاهش می‌دهد
- پاها را قوی نگه می‌دارد بنابراین انجام فعالیت‌های روزانه آسان‌تر انجام می‌شود
- به بیمار کمک می‌کند سرعت پیشرفت بیماری کاهش یابد
- به بیمار می‌آموزد چگونه با این شرایط زندگی کند
- می‌تواند نیاز فرد به جراحی را به تاخیر بیندازد و حتی از آن جلوگیری کند
با بیمار برای دستیابی به این هدف‌ها به چند روش همکاری صورت خواهد گرفت و در نهایت همگی بستگی به خود متخصص طب فیزیکی دارد.
شاید نیاز به ارجاع فرد به متخصص ارتوپد باشد. در مجموع از راهکارهای زیر برای درمان آرتروز زانو استفاده خواهد شد:
منوال تراپی (درمان دستی)
معمولا اولین چیزی که با شنیدن درمان فیزیکی به ذهن می‌رسد منوال تراپی است. دو درمان عملی در منوال تراپی استفاده می‌شود:
ماساژ
درمانگر عضلات اطراف زانو را می‌مالد، ورز داده و یا فشار می‌دهد. این امر سفتی مفاصل را می‌کاهد، درد را کم کرده و تحرک را افزایش می‌دهد.
این درمان کمکی عالی برای آماده کردن زانو جهت سایر درمان‌های فعال‌تر است.
منیپیولیشن مفصل زانو
در این درمان، فیزیوتراپیست سعی می‌کند خودش مفصل را حرکت بدهد تا بافت‌های نرم در دامنه حرکتی کشیده شوند. همچنین به تحرک و درد کمک می‌کند.
هر دو تکنیک در صورت همراهی با ورزش موثرتر هستند و به عنوان درمان مستقل، فقط تسکین کوتاه مدت به شمار می‌آیند.
گرما درمانی
این روش، استفاده از گرما یا سرما جهت دریافت مزایای درمانی است. هر دو آنها می‌توانند به کاهش درد کمک کنند اما به شکل‌های مختلف.
گرما با افزایش جریان خون در ناحیه درگیر، علائم را کاهش می‌دهد اما سرما روی عصب‌ها تاثیر بی‌حس کننده دارد و مواد شیمیایی، التهابی موجود در مفصل را کاهش می‌دهد.
وقتی نوبت به آرتروز زانو می‌رسد، درمانگر احتمالاً گرما درمانی را پیشنهاد می‌دهد اما اگر به جای کمپرس گرم، سرما درمانی را ترجیح می‌دهید به پزشک بگویید.
الکتروتراپی
در این روش، درمانگر الکترودهایی در اطراف مفصل زانو قرار می‌دهد تا سیگنال الکتریکی را منتقل کند. در نتیجه درد کاهش می‌یابد. جریان الکتریکی فعالیت عصبی را تغییر می‌دهد و علائم به سرعت کاهش می‌یابند.
با اینکه تاثیر کوتاه مدت است، به همین علت در اول جلسه و قبل از شروع ورزش استفاده می‌شود. الکتروتراپی انواع مختلفی دارد که محبوب‌ترین آن TENS است یعنی تحریک الکتریکی عصبی از طریق پوست.
TENS دستگاهی قابل حمل است که برای درمان خانگی هم به کار می‌رود. در این صورت در مواقع شدت گرفتن درد در منزل مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
خدمات ما : الکتروتراپی در شیراز
ورزش درمانی
یکی از بهترین درمان‌هایی که متخصص درمان فیزیکی و توانبخشی برای آرتروز زانو تجویز می‌کند، ورزش درمانی است. ورزش درد و عملکرد را بهبود می‌بخشد و از انحطاط بیشتر جلوگیری می‌کند البته بدون توجه به:
- سن بیمار
- شدت علائم
- آرتروز
- مرحله ساییدگی (دژنراسیون) زانو
- سلامت کلی بیمار
150 دقیقه ورزش هوازی در هفته کافی است. تمرینات قدرتی با شدت معمول تا شدید دوبار در هفته هم نتایج خوبی به دنبال دارد.
اگر ترجیح می‌دهید برای سلامت زانوهای خود پیاده‌روی کنید روزی 5700 تا 7500 قدم کفایت می‌کند.
اما قبل از شروع هرگونه ورزش دقت کنید که افزایش موقت درد زانو یا درد عضلانی بعد از ورزش کاملاً طبیعی است. باید بدانید بیماری بدتر نمی‌شود و این بافت‌های شما است که با محرک‌های جدید سازگار می‌شود.
پس ورزش را ادامه دهید چون اوضاع بهتر می‌شود. در کل چند نوع ورزش وجود دارد که فیزیوتراپیست برای کمک به آرتروز زانو از آنها استفاده می‌کند:
برنامه تمریناتی تحت نظارت
درمانگر مجموعه‌ای از تمرینات را ارائه کرده و حین انجام روی بیمار نظارت می‌کند. این تمرین‌ها برای افراد با درد شدید یا مشکل ثبات بدن بسیار مفید هستند.
این کار را می‌توان به شکل فردی یا گروهی انجام داد. نمونه‌های معمول تمرینات تحت نظارت عبارتند از:
- یوگا
- تای چی
- پیلاتس
- حرکات خاص آرتروز
- ورزش در آب
برنامه‌های ورزشی برای منزل
متخصص طب فیزیکی و توانبخشی در شیراز، برنامه‌های ورزشی را برای منزل ارائه می‌کند که هسته اصلی درمان بوده و انجام آن ضروری است.
این ورزش‌ها باعث تقویت و حفظ درمان‌های صورت گرفته در کلینیک می‌شود. فیزیوتراپیست مجموعه‌ای از حرکات را برای تقویت عضلات پا و تمرینات کششی جهت تقویت حرکت و سلامت مفاصل ارائه می‌دهد.
اگر مثلاً برخی حرکات ورزشی خود را دوست ندارید از درمانگر بخواهید آن را تغییر بدهد. هزاران تمرین متنوع وجود دارد که هدف آنها همان گروه عضلات است.
برنامه‌های اصلاح فعالیت‌ها
برخی بیماران باید روش انجام بعضی فعالیت‌ها را تغییر بدهند تا علائم آرتروز زانو در آنها بدتر نشود.
این اصلاحات می‌تواند به سادگی روش‌های جدید برای بلند کردن اجسام از روی زمین جهت پیشگیری از زانو زدن باشد.
در هر صورت فیزیوتراپیست توصیه‌های خاصی را با توجه به نیاز بیمار ارائه می‌کند.
پوشش مخصوص زانو
استفاده از زانوبند به بیمار کمک می‌کند از درد و سفتی در طول روز جلوگیری شود. در این صورت زندگی با وجود آرتروز آسان‌تر خواهد شد.
اگر علائم نشان دهنده نیاز به زانو بند باشد، پزشک آن را تجویز خواهد کرد. زانوبندهایی که جلوی فرسودگی بیشتر زانو را می‌گیرند عبارت‌اند از:
آستین زانو
این پوشش‌های ساده با ایجاد فشردگی به مفصل زانو عمل می‌کنند، جریان خون را به نقطه درگیر می‌آورند و در نتیجه درد کاهش یافته و تحرک افزایش می‌یابد.
برای بیماران مبتلا به آرتروز زانو توصیه می‌شود حداقل یک آستین زانو با کیفیت در منزل داشته باشند. چرا که در صورت تشدید علائم، نجات دهنده است.
بریس‌های لولادار
آرتروز زانو می‌تواند باعث بروز مشکلات منیسک و یا رباط شود که روی ثبات مفصل تاثیر می‌گذارد.
در چنین مواردی بریس لولادار بهترین انتخاب است. این پوشش از زانو پشتیبانی می‌کند و راه رفتن بالا رفتن از پله‌ها یا حتی چمباتمه نشستن را بدون لرزش مفصل آسان‌تر می‌کند.
بریس آنلودر
این بریس‌ها به گونه‌ای طراحی شده اند که بار روی یک طرف زانو را کاهش می‌دهند. در این صورت آنها برای افراد مبتلا به آرتروز یک طرفه بسیار مناسب خواهند بود.
با اینکه اندکی گران‌تر از سایر گزینه‌ها است، اما اگر فرسایش یک طرفه غضروف در مفصل دارید برای رفع علائم معجزه می‌کند.
بیشتر بخوانید : بریس ارتوپدی چیست + کاربردها
آمادگی برای شدت گرفتن درد
یکی از ناراحت کننده‌ترین مسائل در مورد این بیماریِ شدت گرفتن آن در بعضی از مواقع است. این درد برای بیماران با آرتروز دو طرفه زانو بیشتر است. در این مواقع درمانگر کمک می‌کند و برنامه طراحی می‌کند.
در این صورت می‌دانید باید چه کارهایی انجام دهید و چگونه آن را مدیریت کنید. همچنین فیزیوتراپیست در هنگام شدت گرفتن درد در کنار شما خواهد بود.
با اینکه ممکن است این جلسات به اندازه سایر جلسات، متمرکز بر تمرین نباشند، احتمالاً روی درمان غیر فعال تمرکز می‌کند تا علائم کاهش یابند.
اگر برنامه فیزیوتراپی کافی نباشد چه؟
فیزیوتراپی یکی از چندین برنامه برای مدیریت آرتروز زانو است که باید با سایر درمان‌ها انجام شود مثلاً:
کاهش وزن
شاخص توده بدنی بالاتر از 25 یک عامل خطرساز برای ایجاد و بدتر شدن آرتروز زانو است. به همین علت ابتدا بیمار باید وزن خود را بکاهد.
این کاهش وزن نیاز نیست شدید باشد و بین 5 تا 10 درصد کاهش وزن به کم شدن درد و بهبود کیفیت زندگی کمک می‌کند.
کم کردن وزن باید از طریق ترکیبی از رژیم غذایی و ورزش به دست بیاید.
مکمل‌های غذایی
انواع مکمل‌ها موجود هستند و رایج‌ترین آنها برای آرتروز زانو عبارتند از:
- گلوکوزامین که به حفظ مفصل غضروف کمک می‌کند
- زردچوبه که دارای خواص ضد التهابی است و با ضد التهاب‌های غیر اضطراری قابل مقایسه است
- اسیدهیالورونیک که به شکل خوراکی استفاده شده و اثرات تزریقی هیالورونیک را تقویت می‌کند
- ویتامین‌ها که کمبود برخی از آنها باعث افزایش درد زانو می‌شود
- مکمل CBD : به کاهش درد و خواب بهتر کمک می‌کند
در حال حاضر تصمیم گیری برای مصرف مکمل‌ها چالش برانگیز است بنابراین ابتدا باید به این فکر کنید که چه هدفی از مصرف آن دارید.
با وجود بی‌خطر بودن بسیاری از مکمل‌های غذایی، در عده‌ای واکنش‌های نامطلوب ایجاد می‌کنند. در صورت مشکلی خاص یا سابقه بیماری به پزشک مراجعه کنید.
داروها
یکی از سریع‌ترین راه‌های رفع درد مفصل زانو، داروها هستند. اما عوارض جانبی بسیاری هم وجود دارد.
متخصص درمان فیزیکی و توانبخشی آرتروز زانو داروهای خاصی را بسته به سن، علائم، سلامت کلی بدن و سایر عوامل توصیه می‌کند. استامینوفن و ضد التهاب‌های غیر استروئیدی مثل ایبوپروفن بیشتر برای آرتروز زانو استفاده می‌شوند.
در صورت مناسب نبودن این داروها، آمپول تجویز خواهد شد. نوع آمپول تزریقی بستگی به علائم دارد اما گزینه‌های معمول عبارتند از:
- کورتیکو استروئیدها
- اسیدهیالورونیک
- تزریق PRP زانو در شیراز (پلاسمای غنی از پلاکت)
جراحی زانو
معمولاً آخرین راه برای مدیریت علائم آرتروز، جراحی است. اگر همه درمان‌های ذکر شده بعد از 6 ماه ناموفق بودند، جراحی قابل اجرا خواهد شد.
برای برخی بیماران، تعویض مفصل زانو بسیار موثر است اما باید تمام درمان‌های دیگر را قبل از آن به اتمام برسانید.
در غیر این صورت جراحی به جای بهبود علائم، آنها را بدتر می‌کند. در صورت انتخاب جراحی باید بعد از آن فیزیوتراپی هم انجام شود. در این صورت از بهبودی مناسب و بازیابی عملکرد زانو اطمینان حاصل می‌شود.
سوالات متداول
بله بدون توجه به مرحله آرتروز زانو، درمان فیزیکی (طب فیزیکی و توانخبشی) در کنار فیزیوتراپی کلید بهبودی خواهد بود.
پیاده‌روی، یوگا، تای چی، پیلاتس، تمرینات قدرتی برای این بیماری فوق العاده هستند. اما در کل، نوع ورزش به اندازه توانایی بیمار برای انجام آن در بلند مدت مهم نیست.
از فعالیت‌های تشدید کننده آرتروز زانو و کم تحرکی خودداری کنید. خواب و تغذیه مناسب و نوع فعالیت بدنی روزانه را در اولویت قرار بدهید.
سخن پایانی
حتما تا الان متوجه شده‌اید که چرا فیزیوتراپی یک اصل اساسی در درمان آرتروز لگن یا زانو است. این درمان کاملاً فردی بوده، به بیمار در کاهش درد کمک می‌کند و باعث بهبود عملکرد پا خواهد شد. اما برای اینکه درمان‌ها موثر باشند، باید خود بیمار هم تلاش بسیار کند.
برای درمان آرتروز زانو در شیراز میتوانید به دکتر زهره عشقی یکی از بهترین متخصصی ارتوپدی و طب فیزیکی و توانبخشی در شیراز مراجعه نمایید.
دکتر زهره عشقی پزشک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی در شیراز، ارائه کننده خدمات درمان بیماری های اسکلتی و عضلانی و مفاصل، برای دریافت نوبت حضوری جهت معاینه، تشخیص و درمان با شماره تلفن های 07132357021 یا 09337255000 تماس بگیرید.
آدرس کلینیک : شیراز، خیابان زند، روبروی بیمارستان فقیهی (سعدی)، حد فاصل صورتگر و پوستچی، ساختمان هانیه، طبقه دوم، واحد 7
